________________
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य. १ उ. ७ सू. ३ वायुविराधनाप्रयोजनानि. ६९३ वन्दनमाननपूजनाय, जातिमरणमोचनाय, दुःखप्रतिघातहेतुं स स्वयमेव वायुशखं समारभते, अन्यैर्वा वायुशस्त्रं समारम्भयति, अन्यान् वायुशस्त्रं समारभमाणान् समनुजानाति, तत् तस्याहिताय, तत् तस्याबोधये ॥ सू० ३ ।।
टीकातत्र वायुकायसमारम्भे, भगवता-श्रीमहावीरेण, परिज्ञा-ज्ञ-प्रत्याख्यानभेदाद् द्विविधा, खलु-निश्चयेन, प्रवेदिता-प्रतिबोधिता। कर्भरजः-परिहरणार्थ भव्यजीवेन परिज्ञाऽवश्यं शरणीकरणीयेति भगवता मतिबोधितमिति भावः ।
उपभोगद्वार-- लोकः कस्मै प्रयोजनाय वायुकायमुपमर्दयतीत्याह-'अस्य चैव जीवितस्य' इत्यादि। अस्यैव अल्पकालावस्थायिनः, जीवितस्य-जीवनस्य सुखार्थम् व्यजन-तालवृन्त-भस्त्र-ध्मात-फूत्कारा-च्छ्वासादिभिश्व, शीतोष्णवायु
टीकार्थ-वायुकाय के समारंभ के विषय में श्री महावीरने ज्ञपरिज्ञा तथा प्रत्याख्यानप्ररिज्ञा बतलाई है । तात्पर्य यह है कि-कर्मरूपी रजको हटाने के लिए भव्य जीव को परिज्ञा अवश्य स्वीकार करना चाहिए, ऐसा उपदेश भगवान्ने दिया है।
उपभोगद्वार
लोग किस प्रयोजन से वायुकाय की विराधना करते हैं ? यह बतलाते हैं-इस अल्पकालीन जीवन के सुख के लिए पंखा, ताडपंखा हिलाना, धौंकनी का धौंकना, फूंक मारना, श्वास लेना आदि क्रियाओं द्वारा, तथा शीत और उष्ण वायुका सेवन द्वारा वायुकाय की हिंसा करते हैं।
ટીકાઈ–વાયુકાયના સમારંભના વિષયમાં શ્રી મહાવીરે જ્ઞપરિજ્ઞા તથા પ્રત્યાખ્યાનપરિજ્ઞા બતાવી છે. તાત્પર્ય એ છે કે -કર્મરૂપી રજને દૂર કરવા માટે ભવ્ય જીએ પરિણાને અવશ્ય સ્વીકાર કરી લે જોઈએ. આ પ્રમાણે ભગવાને ઉપદેશ આપ્યો છે.
पवारલેક કયા પ્રજનથી વાયુકાયની વિરાધના કરે છે? એ બતાવે છે. આ અ૫કાળના જીવનના સુખ માટે પંખા, તાડપંખા હલાવવા, ધમણ ધમવી-ફૂંક મારવી, શ્વાસ લે, આદિ ક્રિયાઓ દ્વારા તથા શીત અને ઉષ્ણ (ઠંડા અને ગરમ) વાયુના સેવનદ્વારા
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
