________________
६०४
आचारागसूत्रे तथा-किसलयरूपे पत्राङ्कुरे उद्गम्यमाने नियमतोऽनन्ता जीवा भवन्ति । उक्तञ्च प्रज्ञापनायां प्रथमपदे ।
" सयोऽवि किसलओ खलु, उग्गममाणो अणंतओ भणिओ." इत्यादि । छाया-सर्वोऽपि किसलयः खलु उद्गच्छन् अनन्त भणितः इत्यादि । वनस्पतिभिंद्यमानः पृथिवीसदृशेन भेदेन भिद्यते, सोऽप्यनन्तजीवस्वरूपः । अन्यच्च
" गूढसिरागं पत्तं, सच्छीरं जं च होइ निच्छीरं । जंपि य पट्टणसंधि, अणंतजीवं वियाणाहि ॥ १॥” इति । (प्रज्ञा०) छाया--गूढशिराकं पत्रं, सक्षीरं यच्च भवति निःक्षीरम् । यदपि च प्रणष्टसन्धि, अनन्तजीव विजानीहि ॥ १॥ इति ।
तथा-कौं पल जब उत्पन्न होती है तो उसमें भी अनंत जीव होते हैं । प्रज्ञापना के पहले पदमें कहा है
" उगते हुए सभी किसलय अनंतकाय कहे गये हैं।"
जिस वनस्पति की ग्रंथि या पोर, तोडनेपर रज से भरी हो, या जो वनस्पति, टूटने पर पृथ्वी के समान भेदों से टूटे, वह भी अनंतजीववाली होती है । और भी कहा है:
"जिस के तंतु साफ दिखाई न देते हों, तथा जिसकी संधि बिलकुल दिखाई न देती हो ऐसा पत्ता, अगर दूधवाला हो या उसमें दूध उत्पन्न न हो, उसे भी अनंतजीववाला समझना चाहिए"।
તથા–કુંપળ જ્યારે ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે તેમાં પણ અનંત જીવ હોય છે. પ્રજ્ઞાપનાસૂત્રના પ્રથમ પદમાં કહ્યું છે કે - ___sudi हाय त स शिसय (५६१ on मुभा पानी समूड) અનન્તકાય કહ્યાં છે.”
જે વનસ્પતિની ગ્રંથિ–ગાંઠ અથવા પિર, તેડવાથી રજથી ભરેલી હોય અથવા જે વનસ્પતિ, તૂટવાથી પૃથ્વીના સમાન ભેદથી તૂટે તે પણ અનંત જીવવાળી હોય છે. બીજું પણ કહ્યું છે કે –
"नां तु योvvi मातां न होय, तथा नी संधि (सांधे।) બીલકુલ દેખાતી હોય નહિ, એવાં પાંદડા દૂધવાળાં હોય અથવા એમાં દૂધ ઉત્પન્ન હોય નહિ, તેને પણ અનંત-જીવ વાળા સમજવા જોઈએ.”
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૧
