________________
४७६
आचाराङ्गसूत्रे
दौर्भाग्य - जन्म - जरा - मरण-रोग-शोक-सन्तापादि, देवेषु - ईर्ष्या-विषाद- परमेष्यत्वादिदुःखं जीवा अनुभवन्ति, तस्माद् - ' यथा ममेदृशं दुःखं न स्यात् तथा यत्नं करोमि ' इत्याकारक आत्मिक परिणामः संवेगः ।
यद्वा-सुदेव - सुगुरु- सुधर्मेषु निश्चलोऽनुरागः संवेगः । उक्तञ्च -- “ तथ्ये धर्मे ध्वस्तहिंसाप्रबन्धे, देवे रागद्वेषमोहादिमुक्त | साधौ सर्व ग्रन्थसन्दर्भहीने, संवेगोऽसौ निश्चलो योऽनुरागः ॥ १ ॥ " इति । आगमोऽप्यत्रार्थे प्रमाणम्
जन्म, जरा, मरण, रोग, शोक, संताप आदि की वेदना है । देवों में ईर्ष्या, विषाद, आज्ञापालन आदि के दुःख हैं । जीव इन दुःखों का अनुभव करते हैं, अत एव मैं ऐसा प्रयत्न करूँ कि जिस से मुझे इस प्रकार के दुःख न भुगतने पडे " । इस प्रकार का आत्मा का परिणाम ' संवेग' कहलाता है ।
अथवा सुदेव, सुगुरु और सुधर्म में अचल अनुराग होना 'संवेग ' कहलाता है | कहा भी है
" हिंसा आदि की परम्परा से रहित सच्चे धर्म में, राग द्वेष और मोह आदि से रहित देव में, तथा सब प्रकार के परिग्रह से रहित गुरु- साधु में निश्चल अनुराग होना संवेग है " ॥ १ ॥
इस विषय में आगम प्रमाण भी है
४न्भु, ४रा, भरशु, रोग, शो, सन्ताय यहिनी वेहना छे. हेवामां ईर्ष्या, विषाद, (શાક) આજ્ઞાપાલન આદિનાં દુઃખા છે. જીવ આ દુ:ખાના અનુભવ કરે છે. તે કારણથી હું એવા પ્રયત્ન કરૂં કે જેથી મને આ પ્રકારનું દુ:ખ ભાગવવું પડે નિહ,'’ આ પ્રકારનું આત્માનુ પરિણામ તે સંવેદ કહેવાય છે.
અથવા સુદેવ, સુગુરૂ અને સુધમાં અચલ અનુરાગ-પ્રીતિ થવા તે સવેગ उडेवाय छे. ह्युं पशु छे :
66
હિંસા આદિની પરમ્પરાથી રહિત સાચા ધર્માંમાં, રાગ દ્વેષ અને મેહુ આદિથી રહિત દેવમાં, તથા સર્વ પ્રકારના પરિગ્રહથી રહિત ગુરૂ સાધુમાં નિશ્ચલ अनुराग थवे । ते सवे छे. " ॥ १ ॥
આ વિષયમાં આગમ પ્રમાણુ પણ છેઃ
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ઃ ૧
