________________
आचारचिन्तामाण -टीका अध्य. १ उ. १ सू. १० कर्म समारम्भहेतुः
४११
चानुभवति । एवं ज्ञपरिज्ञया विज्ञाय प्रत्याख्यानपरिज्ञया सावद्यक्रिया परित्याज्येति भगवता बोधितमिति । इदं च ज्ञानं सहसम्मत्या ( अवधि - मनः पर्यय - केवलज्ञानैर्जातिस्मृत्या वा ) मतिज्ञानेन वा भवति, तस्मान्निश्चयव्यवहारस्वरूपसंयममार्गे प्रवृत्तिरेवजीवस्य हितकारिणी, अनयैव हि परमपदं मोक्षो लभ्यते ॥ सु० ९ ॥
ननु तर्हि दुःखफलेषु तेषु क्रियाविशेषेषु किमर्थं प्रवर्त्तते जीवः १ इत्याशङ्कायामाह -' इमस्स चेव.' इत्यादि ।
मूलम् - इमस्स चेव जीवियस्स परिवंदणमाणणपूयणाए जाइमरणमोयणाए दुक्ख पडिघायहे ।। सू० १० ॥
छाया - अस्य चैव जीवितस्य परिवन्दन - मानन - पूजनाय - जातिमरणमोचनाय दुःखप्रतिघातहेतुम् | सू० १० ॥
अनेक प्रकार की दुस्सह यातनाएं भोगता है, इस प्रकार ज्ञपरिज्ञा से जानकर प्रत्याख्यान - परिज्ञा से सावद्य क्रिया त्यागने योग्य है । इस प्रकार भगवान्ने उपदेश दिया है । यह बोध - अवधि, मन:पर्यय, केवलज्ञान और जातिस्मरण से होता है, या, मतिज्ञान से होता है । इस लिये निश्वयव्यवहाररूप संयममार्ग में प्रवृत्ति करना ही जीव के लिए हितकर है और इसी से परमपद - मोक्ष प्राप्त होता है ॥ सू० ९ ॥
अगर सावद्य क्रियाएँ दुःख का कारण हैं तो उन में जीव प्रवृत्ति क्यों करता है ? इस आशंका का समाधान करते हैं-' इमस्स वेव.' इत्यादि ।
मूलार्थ - इस जीवन के लिए, परिवन्दन, मानन और पूजन के लिए, जन्म मरण से मुक्त होने के लिए, दुःख दूर करने के लिए, ( जीव पापक्रिया में प्रवृत्त होता है ) ।। सू. १० ॥
સાવદ્ય વ્યાપાર કરતા જીવ સંસારમાં પરિભ્રમણ કરે છે, અને નરક, નિગેાદ આદિની અનેક પ્રકારની કઠિન યાતનાઓ ભેગવે છે. આ પ્રમાણે ન-પરિજ્ઞાથી જાણીને પ્રત્યા ખ્યાન–પરિજ્ઞાથી સાવદ્ય ક્રિયા ત્યાગવા યોગ્ય છે, આ પ્રમાણે ભગવાને ઉપદેશ આપ્યા છે,
या शोध-अवधि, भन:पर्यय, देवलज्ञान अथवा लतिस्भरणुथी थाय छे, अथवा તા મતિજ્ઞાનથી થાય છે. એ માટે નિશ્ચય-વ્યવહારરૂપ સયમમાગમાં પ્રવૃત્તિ કરવી એજ જીવને માટે હિતકર છે, અને એનાથી પરમપદ મેક્ષ થાય છે (સ્૦ ૯)
જો કે સાવદ્ય ક્રિયાએ દુઃખનું કારણ છે, તે તેમાં જીવ પ્રવૃત્તિ શા માટે કરે छे ? मे शानुं समाधान १३ छे -' इमस्स चेव.' इत्यादि.
भूसार्थ - लवनने माटे, परिवहन, भानन, मने पून्न भाटे, कन्भ भरथी મુક્ત થવા માટે, દુઃખ દૂર કરવા માટે (જીવ પાપક્રિયામાં પ્રવૃત્ત થાય છે). (૧૦)
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ઃ ૧
