________________
३३४
आचारानसूत्रे
विस्तरतो जिज्ञासूनां बोधाय शास्त्रे निर्दिष्टा । ज्ञानावरणीयादिमूलप्रकृतीनामष्टानामवान्तरभेदा यथाक्रमम् - (१) पश्च, (२) नव, (३) द्वौ, (४) अष्टाविंशतिः, (५) चत्वारः, (६) द्विचत्वारिंशत्, (७) द्वौं, (८) पञ्च सन्ति । एतत्सर्वमागमतोऽव वगन्तव्यम् ।
(२) स्थितिबन्धः
आत्मसंलग्नानां कर्मपुद्गलानां यया जघन्यमध्यमोत्कृष्ट कालमर्यादयाऽऽस्मदेशेष्ववस्थानं सा कालमर्यादा स्थितिबन्धः । किश्व - अध्यसायविशेषगृहीतस्य कर्म लिकस्य स्थितिकालनियमनं स्थितिबन्धः ।
वेदनीयकर्मणो
जघन्यस्थितिर्द्वादशमुहूर्तप्रमाणा ।
नाम - गोत्रकर्मणी
विस्तार से जिज्ञासु परुषों की जानकारी के लिए शास्त्र में वर्णन किया गया है । ज्ञानावरणीय आदि मूल प्रकृतियों के अवान्तर भेदों की संख्या क्रम से पांच, नौ, दो, अठ्ठाईस, चार, बयालीस, दो और पांच है । इन सबको आगम से समझ लेना चाहिए ।
(२) स्थितिबन्ध
आत्मा के साथ लगे हुए कर्मपुद्गल जिस जघन्य मध्यम या उत्कृष्ट कालमर्यादा से आत्मप्रदेशों में स्थिर हैं, उस कालमर्यादाको स्थितिबन्ध कहते हैं । अथवा यों कहिए किअध्यवसायविशेष द्वारा ग्रहण किए हुए कर्मदलियों के आत्मा में ठहरने के काळसम्बन्धी नियमन को स्थितिबन्ध कहते हैं ।
वेदनीय कर्म की जघन्य स्थिति बारह मुहूर्त की, तथा नाम और गोत्रकर्म की જાણવા માટે શાસ્ત્રમાં વિસ્તારથી વર્ણનકરવામાં આવ્યું છે. જ્ઞાનાવરણીય આદિ મૂલ अड्डतिना भवान्तर लेहोनी सध्या उभथी - पांय, नौ, मे, महावीस, यार, मेतालीस, ખે, અને પાંચ છે, આ સને આગમથી સમજી લેવુ જોઈ એ.
(२) स्थितिमध
આત્માની સાથે લાગેલા ક પુદ્ગલ જે જધન્ય, મધ્યમ, અને ઉત્કૃષ્ટ કાલ મર્યાદાથી આત્મપ્રદેશમાં સ્થિતિ છે, તે કાલમર્યાદાને સ્થિતિખંધ કહે છે, અથવા એમ કહીએ કે—અધ્યવસાયવિશેષદ્વારા ગ્રહણ કરેલા કલિકાને આત્મામાં ટકી શકવાના કાલસંખ`ધી નિયમનને સ્થિતિબધ કહે છે.
વેદનીય કર્મીની જઘન્ય સ્થિતિ ખાર મુર્હુતની, તથા નામ અને ગેાત્ર કમની
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ઃ ૧
