________________
૧૯
તેમની પાસે એક મુનિ ઊભા છે, તેમના હાથમાં દેરે નાખેલી તરણું છે, અને કેટલાક શ્રાવકે પાસે ઊભા છે, આવું દશ્ય કોતરેલું છે. એક સ્થળે પાંચ પાંડે કાઉસ્સગ્ય ધ્યાનમાં ઊભા છે, તેમની પાસે (શત્રુ જ્ય ઉપર રાયણ પગલાંની પાસે છે તેમ) સર્પ અને ગરુડ શાંત ચિત્તથી પાસે બેઠેલા કોતરેલા છે. એક સ્થાને એક મુનિરાજ મુહપત્તિ હાથમાં રાખીને બેઠેલા છે. વગેરે વગેરે ઘણા ભાવો કરેલા છે.
આ બધા ભાવોને એતિહાસિક દષ્ટિએ તપસાય તે ઘણું જાણવાનું અને શિખવાનું મળે, ઘણી આંટી-ઘૂંટીને પણ ઉકેલ લાવી શકાય. દાખલા તરીકે ઉપર જણાવેલા મુનિરાજના ભાવ(દશ્ય ) ઉપરથી એ સ્પષ્ટ રીતે સિદ્ધ થાય છે કે વિ. સં. એક હજારથી સં. ૧૫૦૦ સુધીમાં, આ મંદિર બન્યું તે સમયમાં, સાધુઓ મુહપત્તિ હાથમાં રાખતા હતા, વ્યાખ્યાન વાંચતી વખતે પણ તેઓ મુહપત્તિ હાથમાં જ રાખતા હતા, તેમજ તેઓ દોરે નાંખેલી તપણું, સ્થાપનાચાર્ય અને ઠવણ પણ રાખતા હતા. આ મંદિર કોણે અને ક્યારે બંધાવ્યું?
આ મંદિર કયા પુણ્યશાલી મનુષ્ય કયા પુણ્યયુગમાં બંધાવીને તેની પ્રતિષ્ઠા કયા સંવમાં કયા શાસનપ્રભાવક આચાર્યજી પાસે કરાવી? તે સંબંધી કંઈ પણ મારા
