________________
કેટલીક શ્રેષ્ઠ પ્રાર્થનાઓ આતમ વસ્તુ સ્વભાવ સદા મુજ સાંભરો હો લાલ, ભાસન વાસન એહ ચરણ ધ્યાને ધરો હો લાલ. ૫
પ્રભુ ! ત્રિભુવનનાથ ! કરુણાનિધિ ! હું તમારો દાસ છું. એક જ વસ્તુ પ્રાર્થ છું કે મારા સ્વરૂપનું મને સ્મરણ સતત રહ્યા કરો. ભાસન, વાસન અને ચારિત્ર મને હો ! અને આત્મહત્ત્વનું જ ધ્યાન મને હો !
પ્રભુ છો ત્રિભુવનનાથ.” યાદ આવે સકલાત્ સ્તોત્ર. કલિકાલસર્વજ્ઞ આચાર્યપ્રવર શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિ મહારાજ કહે છે : “પૂર્ભુવ:સ્વસ્ત્રથીશાનમાઈન્ચે પ્રતિબહે. ત્રણે લોક પર જેનું પ્રભુત્વ છે, તે આહત્ત્વનું અમે પ્રણિધાન કરીએ છીએ.
પૂજ્ય દેવચન્દ્રજી મહારાજે શીતલનાથ પ્રભુના સ્તવનમાં પ્રભુની આ પ્રભુતા વિષે કહ્યું :
દ્રવ્ય ક્ષેત્ર ને કાલ ભાવ ગુણ, રાજનીતિ એ ચાર જી; ત્રાસ વિના જડ ચેતન પ્રભુની, કોઈ ન લોપે કાર (મર્યાદા) જી. ૧/૫ ત્રિભુવનનાથત્વને માત્ર ત્રણે લોકમાં રહેલ મનુષ્યગણ કે પ્રાણીગણ પૂરતું મર્યાદિત ન રાખતાં જડ દ્રવ્યો સુધી વિસ્તારવામાં આવેલ છે.
પ્રભુ પોતાના જ્ઞાનથી જીવ અને અજીવના ગુણો અને પર્યાયોને દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ વડે ફેરફાર થવાવાળા જુએ છે. પ્રભુની આ જ્ઞાન-પરિણતિનો, પ્રભુની આજ્ઞાનો ભંગ એક પણ દ્રવ્ય કરતા નથી. પ્રભુની આ આજ્ઞા નિષ્ક્રયાસ અને અખંડ આજ્ઞા છે.
બીજી વિશેષતા આ આજ્ઞાધર્મની બતાવી : “ત્રાસ વિના....” રાજાની આજ્ઞાને પરાણે પણ માનવી પડે. તકલીફ થાય તોય એ વેઠવી પડે. પ્રભુની આજ્ઞા ઉઠાવવામાં કોઈ દ્રવ્યને સહેજ પણ ત્રાસ થતો નથી.
૯૪
સાધનાપથ
