________________
તેવા આવશ્યક વ્યતિરિકતના પણ કાલિક અને ઉત્કાલિક એમ બે ભેદ છે. આ સંમેલન મથુરામાં યોજાયેલું હોવાથી તેને માથુરીવાચના નામ આપવામાં આવ્યું.
આ સમયમાં વલભીમાં પણ નાગાર્જુન નામે એક શ્રુતધર હતા. તેમણે વલભીમાં એક મેળાવડો યોજ્યો હતો. તેમાં એકઠા થયેલા સાધુઓએ ભુલાઈ ગયેલું શ્રુત યાદ કરીને સૂત્રાર્થના સંકલનાપૂર્વક ઉધ્ધાર ર્યો, આને વલભીવારોના નામ આપવામાં આવ્યું અને તેનો નાગાર્જુનીય પાઠ તરીકે ઉલ્લેખ મળે છે. આ વાચનાઓનો ઉલ્લેખ આપણને નંદી સૂત્ર અને સમવાયાંગસૂત્રમાં જ મળે છે અને આ ઉપરાંત જ્યોતિષ કરંડીકામાં પણ મળે છે. તેના રચયિતા આચાર્ય મલયગિરિના મતાનુસાર અનુયોગદાર” સૂત્ર માથુરીવાચનાને આધારે લખાયું છે અને જ્યોતિષકરંટીકા વલભીવાચનાના આધારે લખાઈ છે.
આ ઉપરાંત અન્ય વાચનાઓ પણ થઈ છે. ત્યાર બાદવીર નિર્વાણના આશરે ૯૮૦ વર્ષ પછી (ઈ. સ. ૪૫૩-૪૬૬) માં વલભીમાં આચાર્ય દેવર્ધિગણિ ક્ષમાશ્રમણના નેતૃત્વ નીચે એક સંમેલન ભરાયું ત્યારે સમય ઘણો વીતી ગયો હતો. આ સમયે જેને જેટલું યાદ હતું તે ભેગું કરીને દેવર્ધિગણિએ અન્ય લિપિબદ્ધ સિદ્ધાંતોની સાથે પુસ્તકોમાં ઉતાર્યું ત્યારબાદ શ્રુત ભૂલાઈ જ્વાનો ભય ક્તો રહ્યો. આચાર્ય દેવર્ધિગણિનો ઉલ્લેખ વાચના પ્રવર્તન નહીં પણ શ્રુતને પુસ્તકારુઢ કરનાર તરીકે મળે છે. આવું મહાપ્રભાવક કામ કરનાર વિશે આપણી પાસે ઝાઝી માહિતી નથી એ એક આ વિશેનો ઉલ્લેખ શિલાલેખોમાંથી મળે છે. આ પ્રયત્ન
-
ઉ૫) )
–
