________________
અર્થ એક સરખા પણ અપરાધમાં વ્યક્તિના ભેદથી
પ્રાયશ્ચિતમાં ભેદ પડે છે.
-
દા. ત. એક જ સરખો દોષ ગીતાર્થે અને અગીતાર્થે સેવ્યો તો ગીતાર્થને વધુ પ્રાયશ્ચિત અને અગીતાર્થને ઓછું પ્રાયશ્ચિત. તેમાં પણ જાણતાં સેવ્યો તો વધુ પ્રાયશ્ચિત અને અજાણતાં સેવ્યો તો ઓછું પ્રાયશ્ચિત. તેમાં પણ સહિષ્ણુને વધુ પ્રાયશ્ચિત, અસહિષ્ણુને ઓછું પ્રાયશ્ચિત. આચાર્યને વધુ, ઉપાધ્યાયને ઓછું. તેમાં પણ કારણે યતનાથી દોષ સેવ્યો હોય તો ઓછું પ્રાયશ્ચિત અને અકારણે અયતનાથી દોષ સેવ્યો હોય તો વધુ પ્રાયશ્ચિત. ४८६. स्वयं संयममाचरति परं च नियमात् संयमं ग्राह्यति । અર્થ – જે સ્વયં સંયમનું આચરણ કરતા હોય તે બીજાને નિયમા સંયમનું આચરણ કરાવે છે.
४८७. चारित्रधर्मस्य वृद्धिहेतोरनेषणादि वारयति ।
અર્થ – સંયમાર્થી સાધુ ચારિત્ર ધર્મની વૃદ્ધિના કારણે અનેષણીય (અકલ્પનીય) આહાર-પાણી વસતિ, વસ્ત્ર-પાત્રાદિને નિવારે (દૂર કરે)
४८८. पठनाभावे हि कुतो यथावत् चरण-करण प्रतिपालनम् ? અર્થ – શાસ્ત્રોના પઠન-અભ્યાસના અભાવમાં ચ૨ણ-કરણનું વિધિપૂર્વક બરાબર પાલન ક્યાંથી થવાનું ? અર્થાત્ ન થાય. ४८९. गर्वितो नियमादविनितो भवति ।
અર્થ – ગવિષ્ઠ મનુષ્ય નિયમા અવિનિત હોય છે. (નમ્ર મનુષ્ય જ સાચો વિનય કરી શકે છે.)
(૨૮)
