________________
વર્તમાન દુઃષમકાળમાં જે પ્રમાણે પોતાની શારીરિક અને માનસિક શક્તિ હોય તે મુજબ જિનાજ્ઞાનું પાલન કરતા સાધુઓમાં ચારિત્ર છે જ. (દરેક વસ્તુ કાળ પ્રમાણે હોય.) આજે પહેલા જેવા બળ બુદ્ધિ ક્યાં છે ? આજે પહેલા જેવા ધાન્ય ક્યાં છે? છતાં જે કાળે જેવું મલે તેનાથી જીવન નિર્વાહ કરવાનો હોય છે. તેમ ભગવાન મહાવીરના સમયના સાધુઓ જેવું સંયમ વર્તમાનના દુર્બળ સંઘયણવાળા સાધુઓનું ન હોય તેથી તે સાધુ જ નથી એમ ન કહેવાય. કાળની અસર ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં દરેકને થાય છે. માટે તો પાંચ કારણોમાં કાળને પણ એક કારણ ગણવામાં આવ્યું છે.
કાળ પણ કાર્યમાં કારણભૂત છે. ર૭૬. માત્મપ્રશંસયા : પ્રાણ્યિતિ.
અર્થ – આત્મ પ્રશંસા કરવાથી ધર્મ નાશ પામે છે. २७७. अर्थाधिगमस्य प्रायः कुशल परिणाम कारकत्वात् ।
અર્થ - (સૂત્રોના) અર્થનો બોધ (જ્ઞાન) પ્રાયે કુશળ પરિણામને કરનારો છે. અર્થજ્ઞાન વિનાનું માત્ર સૂત્ર જ્ઞાન જાઝો લાભ
કરતું નથી. સૂત્ર ભણીને પણ અર્થ જ્ઞાન તો મેળવવું જ જોઇએ. २७८. न च निरर्थकं वाक्यमुच्चारयन्ति सन्तः ।
અર્થ – સજ્જનો નિરર્થક વાક્ય ઉચ્ચારતા નથી. २७९. ये संयमार्थिनस्ते पराप्रीतिकं न कुर्वन्ति, संयमार्थित्वादेव ।
અર્થ – જે સંયમાર્થીઓ છે તે બીજાને અપ્રીતિ થાય તેવું કરતા નથી, કેમકે તેઓ સંયમાર્થી છે.
૨૩છે )
