________________
વિભાગ-૫ હોવાને કારણે તેનાથી મેદ વધતો નથી અને શરીરને આવશ્યક પોષક પદાર્થો મળી રહે છે. ગાયનું દૂધ ટી.બી. નું ઉત્તમ ઔષધ છે. ટી.બી.ના દર્દીને સૂકી હવામાં માત્ર ગાયના દૂધ ઉપર જ રાખવામાં આવે તો ટી.બી. મટી શકે છે. જીર્ણ જવર, તૃષા, દાહ, થાક, મનોરોગ અને અશકિતમાં ગાયનું દૂધ શ્રેષ્ઠ છે. અનેક શ્રેષ્ઠ આયુર્વેદીક ઔષધિઓમાં અનુપાન તરીકે ગાયના દૂધનો કે ઘીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
પ્રાચીન ગ્રંથોના જણાવ્યા મુજબ ગાયના શરીરમાં 'અજમાવી જુઓ સૂર્યસ્તુ નાડી ખૂંધમાં હોય છે. આ નાડી વડે તે સૂર્યપ્રકાશની
મદદથી પોતાના શરીરમાં સુવર્ણ પેદા કરે છે. આ સુવર્ણના શ્રાવણ મહિનામાં જો |
અંશો ગાયના દૂધમાં અને ઘીમાં પણ જોવા મળે છે. જર્સી શરીરે પંચગવ્ય, માટી,
| ગાયને ખૂંધ જ નથી હોતી એટલે તેના શરીરમાં સુવર્ણ ગોરજ, દર્ભ, હરિદ્રા પેદા થતું નથી. ગાયના દૂધનું દહીં જમાવી, તેનું વલોણું મિશ્રણ કરીને લેપ કરી, માખણને તાવડામાં ગરમ કરી જે ઘી પ્રાપ્ત કરવામાં કરવામાં આવે તો, આવે છે શ્રેષ્ઠ કૃત હોય છે. આજકાલ ડેરીઓમાં ગાયના વર્ષભર રોગો સામે અને | દૂધમાંથી મલાઈ કાઢી તેમાંથી સીધું ઘી બનાવવામાં આવે વાયરસ ઈફેક્શન સામે છે તે પ્રથા યોગ્ય નથી. આ ઘીમાં વલોણાના ઘી જેટલાં રક્ષણ મળે છે, શરીર ઉત્તમ ગુણો નથી હોતા. ડેરીમાં જે ગાયનું ઘી મળે છે તે તેજોમય અને કરચલીઓ
મલાઈનું ઘી હોય છે. પરદેશમાં તેને બટર ઓઈલ કહેવામાં દૂર થાય છે.
આવે છે. ડેરીનું ઘી આવા બટરઓઈલમાંથી પણ
બનાવવામાં આવે છે. આયુર્વેદની દષ્ટિ એ
આજે શહેરમાં ગમે તેટલો શ્રીમંત માણસ હોય તો પંચગવ્ય અનેક હઠીલા
પણ તે પોતાના આંગણામાં ગાય બાંધી શકતો નથી અને રોગોની ચિકિત્સામાં રામબાણ ઔષધિની
તેનું તાજું દૂધ પી શકતો નથી. આજના માણસનું આ
મોટામાં મોટું દુર્ભાગ્ય કહેવાય. ગામડાંના ગરીબો અને ગરજ સારે છે.
આદિવાસીઓ પણ જે ચીજનો લાભ લઈ શકે છે તે છે શહેરના શ્રીમંતો માટે દુર્લભ ગણાય છે. ગુજરાતના ભૂતપૂર્વ રાજ્યપાલ કૈલાસપતિ મિશ્ર ગાયોના એટલા પ્રેમી હતા કે તેમણે પોતાના આંગણામાં ગાય બાંધી હતી. ગુજરાતના કૃષિ પ્રધાન ભૂપેન્દ્રસિંહ ચુડાસમાનાં બંગલામાં પણ ગાય બાંધેલી જોવા મળશે. મુંબઈમાં શુદ્ધ ગીર ઓલાદની ગાયો જોવી હોય તો ભૂલેશ્વરની પાંજરાપોળમાં જ જવું પડે. આ પાંજરાપોળમાં રહેલી ગાયોનું દૂધ દક્ષિણ મુંબઈમાં હોમ ડિલિવરીથી વેચવામાં પણ આવે છે. આજે ૯૯ ટકા મુંબઈનગરના નસીબમાં શુદ્ધ દેશી ગાયનું દૂધ
૧૫૪