________________
પિડવિગઈ એટલે જેના અંશો પરસ્પર બાઝીને જોડાઈને રહીને જથ્થારૂપપિંડીભૂત થયેલા હોય તેવી કઠિનતાવાળી વિગઈ તે પિંડવિગઈ છે. - છ ભક્ષ્ય વિગઈના ૨૧ ભેદ અને ચાર અભક્ષ્ય વિગઈના ૧૨ ભેદ મળી કુલ૩૩ ભેદ થાય છે.
દૂધના ૫ ભેદ - ગાય-ભેંસનું-ઊંટડીનું-બકરીનું-ઘેટીનું દહીંના ૪ ભેદ - ગાયનું-ભેંસનું-બકરીનું-ઘેટીનું ઘીના ૪ ભેદ - ગાયનું-ભેંસનું-બકરીનું-ઘેટીનું તેલના ૪ ભેદ - સરસવ, અતસી, કુસુંભ, તલ ગોળના ૨ ભેદ - દ્રવગુડ, પિંડગુડ પકવાન્નના ૨ ભેદ - તેલમાં અને ઘીમાં તળેલું
છ ભક્ષ્ય વિગઈમાં દૂધના વિષયમાં ગાયનું, ભેંસનું, ઊંટડીનું, બકરીનું અને ઘેટીનું દૂધ એ વિગઈ છે, એટલે વિકૃતિ કરનાર છે. એટલે વિષયવૃત્તિ ઉત્પન્ન કરનાર છે. સ્ત્રી વગેરેના દૂધ વિગઈ તરીકે નથી.
દહીં અને ઘીના વિષયમાં ઊંટડીના દૂધનું દહીં અને ઘી બનતું નથી. તેથી તેના ચાર ભેદ છે.
તેલના વિષયમાં સરસવ, અતસી, કુસુંભ અને તલ સિવાયના એરંડિયુ, ડોળિયું, સિંગતેલ, કોપરેલનું-કપાસિયાનું તેલ વિગઈ નથી તો પણ તે તેલ લેપકૃત ગણવાં જોઈએ. જેથી આયંબિલાદિકમાં પણ તેનો ત્યાગ થાય છે. તેમ જ વિગઈ રહિત તેલોના લેપથી લેવાલેવેણ આગાર રાખવો જોઈએ.
આ છે ભક્ષ્ય વિગઈઓ વિકાર કરવાના સ્વભાવવાળી છે તે વિકૃતિ સ્વભાવ જે રીતે દૂર થઈ અવિકૃતિ સ્વભાવવાળી બને છે, તે નીવિયા (નિર્વિકૃતિક) બને છે. તે સંબંધી હવે જણાવે છે. કુલ-૩૦ નીવિયાતાં છે. [(૬) ત્રીશ નીવિયાતાં :
દુદ્ધ-મહુ-મજ-તિë, ચઉરો દવવિગઈ ચઉર પિંડદવા ઘય-ગુલ-દહિય-પિસિય, મખણ-પક્કન્ન દો પિંડા Iચરા પયસાડિ-ખીર-પેયા-વલહિ-દુક્કટિ દુદ્ધવિગઇગયા ! દમ્બ બહુ અપસંદુલ, તથ્યન્નબિલસહિયદુદ્ધ વિરા
ભાષ્યત્રિક-ભાવત્રિક ૧૩૭
