Page Text
________________
[૮] પરિમાણ કૃત પચ્ચક્ખાણ :- ત્તિ-કવલ=(કોળિયો)ઘર અને દ્રવ્યનું પ્રમાણ કરવું તે.
દત્તિ - હાથ અથવા વાસણ વગેરેમાંથી જેટલું અન્ન એક ધારાએ પાત્રમાં પડે તેટલું અન્ન એક દત્તિ કહેવાય. તેમાં ૧-૨-૩ આદિ દત્તિનું પ્રમાણ કરવું.
કવલ – મુખમાં સુખેથી પ્રવેશી શકે અને મુખ વિકૃત ન થાય તેવા ૩૨ કોળિયા પુરુષનો અને ૨૮ કોળિયા સ્ત્રીનો આહાર ગણીને અમુક કવલથી વધારે નહિ ખાવાનું પ્રમાણ કરવું તે.
ઘર - આટલા ઘરમાંથી જ ભિક્ષા લેવી, એથી વધુ નહિ, એવું પ્રમાણ કરવું તે. દ્રવ્ય – ખીર, ભાત, મગાદિ દ્રવ્ય મળે તો જ આહાર લેવો એવું પ્રમાણ કરવું તે.
–
[૯] સકેત અથવા સંકેત પચ્ચક્ખાણ :- કેત એટલે ઘર, સકેત એટલે ઘરસહિત જે હોય તેવા ગૃહસ્થોનું પચ્ચક્ખાણ તે સકેત પચ્ચક્ખાણ અથવા મુનિની અપેક્ષાએ કેત એટલે ચિહ્ન, તે ચિહ્ન સહિત તે સકેત પચ્ચક્ખાણ. એનું સંકેત એ પ્રમાણે બીજું પણ નામ છે. આઠ પ્રકારના ચિહ્નના ભેદથી તે શ્રાવક અને સાધુને આઠ પ્રકારનું પચ્ચક્ખાણ છે.
જેમ કે - કોઈ શ્રાવક પોરિસી આદિ પચ્ચક્ખાણ કરે ત્યારે પચ્ચક્ખાણ પૂર્ણ થયા પછી પણ ભોજન ન કરે ત્યાં સુધી પચ્ચક્ખાણ વિના ન રહેવાના આશયથી અંગુઠો વગેરે આઠ પ્રકારના ચિહ્ન.
(૧) અંગુષ્ઠ સહિત - (અંગુઢસહિયં) જ્યાં સુધી મુઠ્ઠીમાં અંગુઠો વાળીને છૂટો ન કરું ત્યાં સુધી પચ્ચક્ખાણ છે, એમ ધારી અંગુઠો છૂટો કરે ત્યારે જ ખાવાની ચીજ મુખમાં નખાય, એવો સંકેત.
-
(૨) મુષ્ઠિ સહિત (મુક્રિસહિયં) – એ પ્રમાણે મુઠ્ઠી વાળીને છૂટી ન કરે ત્યાં સુધી. (૩) ગ્રન્થિ સહિત (ગંઠિસહિયં) - વસ્ત્રની અથવા દોરાની ગાંઠ વાળીને છૂટી ન કરે ત્યાં સુધી.
(૪) ઘર સહિત (ઘરસહિયં) - ઘરમાં પ્રવેશ ન કરે ત્યાં સુધી.
(૫) સ્વેદ સહિત - પરસેવાનું બિંદુ ન સૂકાય ત્યાં સુધી.
(૬) ઉચ્છવાસ સહિત (ઉચ્છવાસસહિયં)- અમુક શ્વાસોચ્છ્વાસ ન થાય ત્યાં સુધી. (૭) સ્તિબુક સહિત - પાણી વગેરેના પાત્રમાં લાગેલા જળના બિંદુ ન સૂકાય ત્યાં સુધી.
ભાષ્યત્રિ-ભાવત્રિક ૧૦૯
| SR No. | 006186 |
| Book Title | Bhashyatrik Bhavtrik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Punyakirtivijay |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |