________________
જિનશાસનના સ્વ પર ઉપકારક પ્રચારના કર્તવ્ય અંગે વધુ પ્રોત્સાહિત બનાવી ગયા હતા અને દ્વાદશાંગીની સંયોજના કરવાની શ્રુત-સેવામાં સહયોગી શ્રમણ-વૃંદ સિવાયના કેટલાંય શ્રમણોએ સ્વકર્તવ્ય અદા કરવા ગુર્વાશાને શિરસાવંઘ કરીને કલિંગની એ વિરાટ ધરતી પર વિચરણ શરૂ કરી દીધું હતું.
મહારાજા ખારવેલને મન આ એક મહાઆનંદની વાત હતી. કલિંગની ભૌતિક કાયાપલટનું કાર્ય તો ક્યારનુંય પૂર્ણ થઈ ચૂક્યું હતું. પણ આધ્યાત્મિક કાયાપલટનું એથીય વધુ ઉપકારી કાર્ય તો હવે જ ખરી રીતે શરૂ થતું હતું ! એથી શ્રી ખારવેલ એક તરફ જેમ “દ્વાદશાંગીરક્ષા” અંગેની જવાબદારીઓ બરાબર સંભાળી રહ્યા હતા, એમ બીજી તરફ કલિંગની આધ્યાત્મિક કાયાપલટ અંગે પોતાને અદા કરવાની ઘણીઘણી જવાબદારીઓ પણ સુપેરે સંભાળી રહ્યા હતા. આ દ્વિવિધ જવાબદારીઓનું વહન કરતા ખારવેલના દર્શન કરનારના દિલમાં એમ જ થતું કે, કલિંગ ચક્રવર્તીના બિરૂદને ધારણ કરનારા એ ખારવેલ અને ધર્મકર્મમાં આકંઠ-મગ્ન આ ખારવેલ બંને એક જ હશે કે બીજા ? ધર્મ ક્ષેત્રની આ જવાબદારીઓ સમક્ષ ખારવેલ રાજ્ય ક્ષેત્રને સાવ જ વીસરી ગયા હતા, એ બધી આળપંપાળ અને જળોજથા પોતાના પુત્ર વક્રરાયને ભળાવી દઈને એઓએ પોતાની સમગ્રતા ધર્મશાસનને સોંપી દીધી હતી.
જે ઉત્સાહ અને સાહસ સાથે રાજા ખારવેલે શ્રમણ-પરિષદ અને દ્વાદશાંગી રક્ષાનું કાર્ય ઉઠાવ્યું હતું. એને એથીય સવાયા ઉત્સાહ અને સાહસ સાથે એઓ આગે ધપાવી રહ્યા હતા. થોડાક વર્ષો પૂર્વેના કાળમાં કલિંગની ધરતી પરથી અવારનવાર સ્વાતંત્ર્યની સમૃદ્ધિ લૂંટાતી રહી હતી. એથી અન્ય રાજ્યોની સત્તાનો દોર અહીં ફેલાતો રહ્યો હતો. આ કે આવા અન્ય કારણોસર જૈન શ્રમણોના વિહાર માટેની યોગ્યતા કલિંગની ધરતીએ લગભગ ગુમાવી દીધી હતી. આ યોગ્યતા પુનઃ પ્રતિષ્ઠા પામી ચૂક્યાનો વિશ્વાસ પેદા કરાવીને શ્રમણ સંઘને કલિંગમાં વિચરણ કરવા ઉત્સાહિત બનાવવાનું મુખ્ય ધ્યેય પણ કલિંગ ચક્રવર્તી બરાબર હાંસલ કરી શક્યા હતા.
મહારાજા ખારવેલ
~~~~~~ ૧૧૭