________________
(૧) ઉપકાર ક્ષમા, (૨) અપકાર ક્ષમા, (૩) વિપાક ક્ષમા, (૪) વચન ક્ષમા, (૫) ધર્મ ક્ષમા, ખાસ કરી ધર્મરક્ષા કર્મબંધથી બચાવે છે. અને એટલા જ માટે સાધુ દિવસમાં બે વાર પ્રતિક્રમણના માધ્યમથી કષાયો જીતવા, ભૂલો થઈ હોય તો તેનો સ્વીકાર કરવા ‘ક્ષમા’ મિચ્છામી દુક્કડંની આપ-લે કરવા પ્રેરાય છે.
સાધુ તો વંદનીય છે જ પણ તેના ઉપકરણ પણ વંદનીય છે. અધિક૨ણ એ પાપ કાર્યમાં વપરાય માટે પાપ બંધાવે અને ઉપકરણ એ પુણ્ય કાર્યમાં વપરાય માટે પાપથી બચાવે. આ રહ્યો એ ઉપકરણનો અલ્પ પરિચય.
ઓઘો-રજોહરણ : કર્મ રજને દૂર કરે. સાધુનું જીવદયા પાળવા માટેનું મુખ્ય ઉપકરણ (પ્રતિક).
* કામળી : જયણા-જીવદયા પાળવા ઉનનું બનેલું વસ્ત્ર કામળી કાળના સમયે શરીર ઉપર ધારણ કરે.
* સંથારો
• સાધનાનો શ્રમ ઉતારવા કરે સંથારો. સવારે નવી ભાવનાથી જાગવા સથવારો. ૩૦૪૭૨ સાઈઝનું જાડું ઉનનું વસ્ત્ર.
* ઉપકરણ : સાધુનો વેષ શ્વેત વસ્ત્ર. દેવો ઝંખના કરે, માનવો તેને નમન કરે. : શાસ્ત્ર. શાસ્ત્રનો જ્ઞાનનો ખજાનો, અક્ષર ક૨ે સાક્ષર.
* પોથી
* પાતરાં
• પાત્ર થવા માટે કાષ્ટના પાંત્રમાં આહાર ગ્રહણ કરે-વાપરે.
* દાંડો
: ત્રણ દંડથી વિરામ પામવા મોક્ષદંડથી હાથને શોભાવે.
ૐ માળા
ઃ હાથમાં માળા મુખમાં પ્રભુનો જાપ દૂર કરે સંતાપ. જૈ દંડાસણ : ભૂમિ પ્રમાર્જના કરી બેસે. રાત્રે ગમણાગમણ કરવા વાપરે.
(૧) આ વેશ દ્રવ્યથી ભાટચારણે પહેર્યો જ્યારે મંત્રીએ સાધુ સમજી વંદન કર્યા
તેથી ભાટચારણના વિચાર પલટાયા. દ્રવ્યમાંથી ભાવવેષ પહેરી તરી ગયા. (૨) માત્ર ખાવા માટે દ્રુમક ભીખારીએ મુનિવેશ પહેર્યો પણ એક રાત્રીમાં સંયમ ધર્મની અનુમોદનાના પ્રતાપે એ સંપ્રતિ રાજા થયો.
(૩) નજર સામે ખીટીએ ટાંગેલા ઓઘાને જોઈ નંદીષેણ મુનિ કરી ગણિકાના વચનના કારણે સંયમી થયા.
(૪) લોહીથી ખરડાયેલ મુહપત્તી જોઈ બંધક મુનિના બેન-બનેવી તરી ગયા. (૫) ઓઘો-મુહપત્તી પાછો આપવા જતાં સાચી સમજના કારણે મેઘકુમાર તથા અષાઢાચાર્ય સંયમમાં સ્થિર થયા.
(૬) ૧૮૦૦૦ સાધુને વંદના કરી ૩ નરકના દલિકો ઓછા કર્યા વિગેરે. આવો છે ચારિત્રના વેશનો મહિમા.
૫૫