________________
જ સૌકિક સ્થવિર - માતા-પિતા આદિ વૃદ્ધો તે. જ ગુણ સ્થવિર - બીજાથી ગુણોમાં મોટા હોય તે. * પર્યાય વિર - દીક્ષીદિ પર્યાયમાં મોટા હોય તે. * સ્વરૂપ રમણ સ્થવિર - આત્મ મરણતામાં જે આગળ વધ્યા હોય તે. * રત્નત્રયી સ્થવિર - દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રમાં મોટા હોય તે.
વ્યવહારીક ભાષામાં સંસારી વ્યક્તિ માટે ઠરેલ, પાકો ઘડો, ગંભીર, જ્ઞાનને વાગોળનારા, દીર્ઘદ્રષ્ટા જેવો શબ્દ પ્રયોગ આપણે સૌ કરીએ છીએ. ટૂંકમાં આવા માનવી ઓછાબોલા વિચારપૂર્વક ભવિષ્યને નજર સામે રાખનારા કે નવી અયોગ્ય પરંપરાનો જન્મ ન થાય તેવી દ્રષ્ટિથી જીવન જીવવાનું માનનારા કહીશું.
શાસ્ત્રોમાં જે ૧૦ યતિધર્મનો અધિકાર આવે છે. તે બધાય ગુણ આ મહાપુરુષના જીવનમાં સહજતાથી જોવા મળે. જેની જીવનચર્યા શાસ્ત્રની સાથે સુસંગત હોય તે વ્યક્તિને ઘણી દિવાળી જોનાર પીઢ કહીશું તો ખોટું નથી.
ભોજનમાં મગ-તુવેર-ચણાની દાળના વડા થાય છે. તેની કથા ઘણી સુપ્રસિદ્ધ છે. જેટલો આનંદ દહીવડા ખાવામાં ખાનારને થાય તેથી અનેક ઘણું કષ્ટ બનાવનારને થાય છે. તેમ સાધુ-ગણિ-પન્યાસ ઉપાધ્યાય કે આચાર્ય થવા જેટલા સહેલા છે તેથી વધુ અગ્નિપરીક્ષાની જેમ સ્થવિર થવું (કહેવડાવવું) અઘરું છે. સ્થવિર ઓછું બોલે પણ પ્રમાણોપેત બોલે. તેમનું વચન સ્વીકારનીય હોય. ઘણાં મહાપુરુષો આવા સ્થવિરની પ્રસંગે પ્રસંગે શાસન પ્રભાવના માટે સલાહ અભિપ્રાય લેતા હોય છે.
ક્રિયાએ કર્મ અને ઉપયોગે ધર્મ” આ સૂત્ર હંમેશાં સ્થવિર નજર સામે રાખે. તોજ પાત્રાની પડીલણ કરતાં (વક્કલચિરિ), ઈરિયાવહિ વિધિ કરતાં (અઈમુત્તામુનિ), નિરવદ્યસ્થાને ગોચરી પરઠવતાં (સુવ્રતમુનિ), મોદકને પરઠવવા માટે ચૂરો કરતાં (ઢંઢણ અણગાર), પર્વ દિવસે આહાર કરતાં (કુરગડુમુનિ) કે ઉપાશ્રયનો કાજો કાઢતાં અવધિજ્ઞાનની કક્ષાએ પહોંચનારા મુનિ અર્થાત્ સ્થવિર કક્ષાના શ્રમણ ઘણાં જ પરિણામે ભવભીરૂ હોય. સો ગળણે પાણી ગાળનારા કહેવાય.
શાસ્ત્રોમાં નવકારશી કરનાર તપસ્વી ૧૦૦ વર્ષના નરકના દુઃખોથી બચે. શુદ્ધ સામાયિક કરનાર ૯૨,૫૯,૨૫,૯૨૫ પલ્યોપમથી અધિક દેવગતિનું આયુષ્ય બાંધે અથવા લાખ ખાંડી સોનૈયાનું દાન આપી જે પુણ્ય બંધાય તેટલું એક શુદ્ધ સામાયિક કરનાર પામે, શાશ્વત નવકાર મહામંત્રનું સાતઅક્ષરનું માત્ર એક પદ સ્મરણ કરનાર ૫૦ સાગરોપમના પાપનો ક્ષય કરે, વિગરે જે કાંઈ કહ્યું છે તેની પાછળ સ્પષ્ટ સ્થવિર આત્માનો વિચાર છૂપાયો છે. એના વિના ક્રિયા-જાપ કે આરાધના સુવિશુદ્ધ થવી અસંભવ છે. સ્થવિર પુરુષો મન-વચન-કાયાથી એકાગ્ર
૩૯