________________
ભવનિQઓ...
કાળ' વણથંભ્યો ચાલ્યો જાય છે. કેટલાય કાળચક્ર તેની ગતિમાં પૂરા થઈ ગયા. એ દરમ્યાન આ જીવે અનંતાનંત જન્મ-મરણ કર્યા. સંસારચક્રમાં વિવિધ ગતિજાતિમાં, અઢી દ્વિપમાં, ૧૪ રાજલોકમાં અવિરત પ્રવાસ કર્યો. એક પલકારામાં ૧૭ |, ક્ષુલ્લક ભવ પણ કર્યા અને ૩૩ સાગરોપમના સુખમય અથવા દુઃખમય આયુષ્યપણ ભોગવ્યા. છતાં આશ્ચર્ય છે કે, આ જીવને જન્મ-મરણનો કંટાળોત્રાસ-અફસોસ-કે આધિ-વ્યાધિ-ઉપાધિનો થાક લાગ્યો નથી. કુંભાર ઘણાં ઘડા બનાવે પણ થાકે નહિં. બનાવવાનું બંધ કરે નહિં.
શાસ્ત્રમાં અંગારમર્દકનો એક પ્રસંગ આવે છે.
એ એક કઠીયારો (ગાયોને ચરાવવા લઈ જનારો લાકડાં તોડનારો) હતો. ભાતું ખાઈ એ ઝાડ નીચે સુતો હતો ત્યારે તેને એક સ્વપ્ન આવ્યું. સ્વપ્નમાં એ ખૂબ તરસ્યો થયો. પાસે રહેલા ચબુ (લોટા)નું પાણી એક શ્વાસે એ પી ગયો છતાં તરસ ન છપાઈ માટે પાસેના મંદિરમાં રહેલ મોટાં માટલાનું પાણી પણ ગટગટાવી ગયો. છતાં એની તરસ ન છપાઈ. જંગલમાં કૂવો હતો, તળાવ હતું, નદી પણ હતી. એ બિચારો બધું જ પાણી પી ગયો. પાણી-પાણીની ધૂનમાં સમુદ્ર પાસે ગયો. ખારું પાણી પણ પી ગયો. તરસ્યો બિચારો શું ન કરે ?
જગતમાં જ્યાં પાણી હોય ત્યાં તેમણે મૃગજળની જેમ દોટ મારી, તળાવના કિનારે ભીની માટી દેખાઈ, તેથી તૃષા છીપશે એ દ્રષ્ટિએ માટીને ચાટવા લાગ્યો. ત્યાંજ આંખ ખૂલી ગઈ, જોયું તો એ ઝાડ નીચે સૂતેલો હતો. ઉભો થઈ પત્થરની શીલા ઉપર બેસી જોયેલા સ્વપ્નનો વિચાર કરવા લાગ્યો.
બસ. એ જ રીતે આ જીવે અનંતા જન્મ-મરણ કર્યા. ૮૪ લાખ યોનીમાં ભટક્યો. પાંચ જાતિ-છ કાયમાં પણ જન્મી આવ્યો. છતાં જન્મનો કે સંસારના પરિભ્રમણનો અંત કેમે ન આવ્યો ? જન્મ-મરણના ફેરાથી કંટાળો-ત્રાસ-દુઃખ કેમે ન થયું ? આ સંસાર દાવાનલ છે. છતાં તેમાં રહેવાનું જ ગમ્યું ? વિગેરે વિચારોનો જવાબ શોધવા બેઠો. પણ જવાબ ન મળ્યો. કંટાળીને અનંતજ્ઞાનના સ્વામી એવા આત્માને પૂછવાનું સાહસ કર્યું કે, હે જીવ ! તારે હવે અટકવું છે ?