________________
પડે છે. જ્યારે અવિચળ-શાશ્વત-અનુપમ સુખ મુક્તિમાં જ અનંતકાળ સુધી ભોગવવા મળે છે. તેથી નશ્વર દેહ દ્વારા શાશ્વત સુખની પ્રાપ્તિ માટે ઉત્તમોત્તમ આરાધના જીવે કરવી જોઈએ. એવો ગૂઢ સંદેશ આ આરાધનાની પાછળ નવા આરાધકને પ્રાપ્ત થાય છે. .
અરિહંતાદિ ૨૦ પદનો આરાધક આત્મા બીજા ભવે ઉચ્ચકુળ-ગોત્ર-ક્ષેત્રાદિમાં જન્મ, પૂર્વભવે જે મહત્વાકાંક્ષા તીર્થકર નામકર્મ નિકાચનાની સેવી હતી, ભાવના ભાવી હતી તેના ફળરૂપે એ ધનઘાતી કર્મોનો સંપૂર્ણ ક્ષય કરવા ઉદ્યમ કરે. કેવળજ્ઞાનદર્શન પ્રાપ્ત કરી આત્માના આઠ મુખ્ય ગુણોને પ્રગટાવી શાશ્વત સુખનો ભોક્તા બને. કદાચિત આરાધના કરતાં અરિહંત પદ-તીર્થકર પદ પ્રાપ્ત કરવામાં કાંઈક ન્યૂનતા-કચાસ રહી જાય તો એ આત્મા ક્રમશઃ આઠે કર્મનો ક્ષય કરી મોક્ષ-અવશ્ય પામે. કરેલી આરાધના નિષ્ફળ જતી નથી.
અરિહંત પ્રભુ સમવસરણમાં જ્યારે બિરાજે ત્યારે જેમ દીક્ષા લેતાં પૂર્વે “નમો સિદ્ધાણં' પદનું ઉચ્ચારણ કરે તેમ સમવસરણમાં “નમો તિથ્થસ્સ' પદનું ઉચ્ચારણ કરી જૂનાં-ચાલુ આવતાં તીર્થ (ચતુર્વિધ સંઘોની વંદના-સ્મરણ કરી નવા તીર્થની સ્થાપના કરે. ત્યાર બાદ પ્રસંગે પ્રસંગે ગામે ગામ વિચારી ધર્મદેશના આપે. પ્રભુ જ્યારે વિચરતા હોય ત્યારે દેવતાઓ પ્રભુના ચરણ નીચે ૯-૯ સુવર્ણકમળ મૂકી પ્રભુની ભક્તિ કરે. સાથો સાથ જ્ઞાનાતિશય – ત્રણે લોકના જ્ઞાતા. પૂજાતિશય – ત્રણે લોકમાં પૂજ્ય. વચનાતિશય - ૩૫ ગુણથી યુક્ત સુમધુરવાણી (ઉપદેશધારા), અપાયા પગમાતિશય - તેઓ જ્યાં વિચરે ત્યાં ઈતિ ઉપદ્રવ ન થાય. તારક પ્રભુની વાણી દ્રવ્યાનુયોગ-ગણિતાનુંયોગ-ચરણકરણાનુંયોગ અને કથાનુંયોગથી એટલે ચાર અનુયોગ સહિતની હોય છે. જેથી સામાન્ય જીવ પણ એ વાણીને સમજી-સ્વીકારી લે.
અંતે અરિહંત-તીર્થકર નામકર્મની આરાધના આ અવસર્પિણી કાળના પ્રથમ તીર્થકર શ્રી ઋષભદેવ ભગવાને અને અંતિમ તીર્થપતિ શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સ્વામીએ પૂર્વના ત્રીજા ભવે વીશસ્થાનકની આરાધના ઉત્તમ પ્રકારે કરી હતી. સંભવનાથ ભ. સાધર્મિક ભક્તિ અને ચતુર્વિધ સંઘની સેવા-સુશ્રુષા સહિત આરાધના કરેલ જ્યારે બાકીના તીર્થંકર પરમાત્માએ એક અથવા તેથી વધુ પદની એકાગ્રતાથી ઉપાસના કરી ધ્યેય સિદ્ધ કર્યું હતું. પરીક્ષામાં પાસ થવા કરતાં ૯૦-૯૨-૯૫% માર્ક મેળવવાનો વિદ્યાર્થી ઉદ્યમ કરે તેમ અહિં પણ તીર્થકર નામકર્મની નિકાચના માટે સમજવું.
શ્રેણીકરાજા, રાવણ, શ્રીકૃષ્ણાદિ પુણ્યવાનોએ પણ આત્મકલ્યાણની બુદ્ધિ નજર સામે રાખી વિવિધ પ્રકારની સંસારી પ્રવૃત્તિથી ઘેરાયેલા હોવા છતાં સ્વ કલ્યાણ