Page Text
________________
અસમાધિના દોષને નિવારવાથી ઉત્તમ સંતોષગુણ ઉત્પન્ન થાય છે. એવા સંયમપદ તેમજ તેના ધારક મુનિવરોને નમસ્કાર થાઓ. ૧
દીન વગેરે નો ઉપર જે અનુકંપા કરવી તે દ્રવ્ય સમાધિ છે. અને સારણા-વારણાદિક વડે જીવને ધર્મમાં સ્થિર કરવો તે ભાવસમાધિ કહેવાય છે. ૨
શ્રાવકના બાર વ્રત કહ્યાં છે અને મુનિનાં પાંચ મહાવ્રત કહ્યાં છે. એ સત્તર ભેદોને દ્રવ્યભાવથી સમજી યથોચિત્તપણે સંયમનો સંચય કરવો. ૩
એ સંયમને ચાર નિક્ષેપા (નામ-સ્થાપના-દ્રવ્ય-ભાવ) વડે, સાત નય (નેગમાદિ) વડે જાણવું. પાંચ કારણો સંભારવા-વિચારવા અને ત્રિપદી (ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રૌવ્ય)થી તેમજ સાત ભાંગા (સ્યાદ્ અતિ વગેરે)થી ધારી લેવું. શેયાદિક (હય-શેય-ઉપાદેય) ત્રિકથી પણ તેનો વિચાર કરવો. ૪
ચાર પ્રમાણ, પદ્રવ્ય તેમજ નવતત્ત્વનો પણ હૃદયમાં વિચાર કરવો. સામાયિકનો નવ દ્વાર વડે વિચાર કરવો. એમજ છ આવશ્યક વિચારવા. ૫
આગમમાં ચાર પ્રકારના સામાયિક (શ્રુત સામાયિક, સમ્યક્ત સામાયિક, દેશવિરતિ સામાયિક અને સર્વવિરતિ સામાયિક) કહ્યાં છે. સર્વવિરતિપણું તેથી અવિરુદ્ધ છે. સંયમ ધર્મના મુખ્ય પાંચ ભેદ (સામાયિક, છેદોપસ્થાપનીય, પરિહારવિશુદ્ધિ, સૂક્ષ્મસંપરાય ને યથાખ્યાત) છે. નિર્મળ પરિણામ વડે તે બધા ભેદો શુદ્ધ હોય છે. ૬
ગણધર મહારાજે ચોવીશ જિનેશ્વરોને પ્રણામ કરીને શ્રેષ્ઠ સમાધિ જ માગી છે. આ પદનું આરાધન કરવાથી પુરંદરરાજા તીર્થકર થયા છે અને સૌભાગ્યલક્ષ્મીરૂપ ગુણના ધામ થયા છે. ૭
* લાગ્યો અને સંયમનો રંગ લાગ્યો. વિવરણ :)
સંગમ એટલે બે વસ્તુ ભેગી થવી જ્યારે સંયમ એટલે આત્મ કલ્યાણની બુદ્ધિથી પાપમય પ્રવૃત્તિઓનો અર્થાત્ સંસારનો ત્યાગ કરવો. સમય એટલે જીવનની અમૂલ્ય તક અને સંયમ એટલે આદર્શ જીવન જીવવા માટે મન ઉપર કાબુ. અવિરતિ એટલે પાપ બાંધવા કરવા માટેનું વિશાળ પ્લેટફોર્મ જ્યારે વિરતિનો અર્થ નીતિ નિયમોમય આદર્શ જીવન જીવવાની ભાવના.
ચારિત્રને દીક્ષા અર્થમાં સ્વીકારીશું તો સાધુજીવન સમજાશે. જ્યારે સંયમ એ સંસારી જીવનમાં સ્વચ્છંદીપણું ઘર કરી ન જાય એ માટેના નિયમો. ખાવું જરૂરી છે, પણ અલ્પપાપ લાગે તેવું ખાવું. જોવું અનિવાર્ય છે. પણ મન અપવિત્ર ન થાય તેવું
૧૪૩
| SR No. | 006144 |
| Book Title | Ghadvaiya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harishbhadravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 6 MB |