________________
ક મૌન કલેશ-કંકશથી બચાવે, બોલકો સંસાર વધારે. * જ્ઞાન અજ્ઞાનકટથી બચાવે, પ્રમાદી જીવન બગાડે. જ ધ્યાન પાપવિચારોથી અટકાવે, ચિંતા શરીર રોગી કરે. * મમતા ભયથી બચાવે, ઉઘતો જન્મ-મરણ બગાડે. માટે જ ચંદ્રવર્મા રાજાએ નશ્વર એવા શરીર દ્વારા શું સારું કર્યું તે તપાસી
લઈએ.
માકંદપુરી નગરમાં ચંદ્રવ રાજા રાજ્ય કરતો હતો. રાણી ચંદ્રાવતી રાજાની ધર્મભાવનામાં વૃદ્ધિ કરતી હતી. એક દિવસ રાજા નગરીમાં પધારેલા ચાર જ્ઞાનના ધણી ચક્રેશ્વર આચાર્યનો ધર્મોપદેશ સાંભળવા ઉદ્યાનમાં જતો હતો. માર્ગમાં બે રૂપવાન તેજસ્વી યુવાનમુનિને કાઉસગ્ગ ધ્યાને ઉભેલા જોઈ તેઓને ભાવપૂર્વક વંદના કરી. રાજાએ ગુરુ પાસે આવી વંદના કરી પૂછ્યું, હે કૃપાનિધિ ! મને માર્ગમાં મળેલા બે સુકમાર દેહવાળા મુનિએ શા માટે ચારિત્રધર્મ સ્વીકાર્યો ? શા માટે ધ્યાનમાં આરુઢ થયા ? કૃપા કરી મારી જિજ્ઞાસા પૂર્ણ કરો. અત્યારે તો એ કાચી ઉમરવાળા છે.
જ્ઞાની ગુરુએ રાજાની જિજ્ઞાસા પૂર્ણ કરતાં કહ્યું, રાજન ! આ સંસારમાં પાપનો બાપ લોભ છે. તેનો પિતા રાગ છે અને પિતામહ મોહ છે. અને એ જ ઉત્પત્તિનું સ્થાન છે. માટે એ બન્ને મુનિનો ભૂતકાળ ને તેઓના વૈરાગ્યના કારણ માટે કહું છું.
પહેલા મુનિ પૂર્વ અવસ્થામાં મદનશ્રેષ્ઠી હતા. તેઓને પરસ્પર કલેશ કરનારી ચંડા-પ્રચંડા નામે બે પત્ની હતી. કલેશના કારણે ઘરમાં અશાંતિ હતી. લક્ષ્મી પણ રીસાઈ ગઈ હતી. બન્ને પત્નીઓ મંત્રવાદી હોવાથી શ્રેષ્ઠીને કાંઈ સુખ નહોતું. એક દિવસ શ્રેષ્ઠી કીધા વગર દેશાંતર ચાલ્યા ગયા. કેટલાક દિવસે કાશીપુરીમાં ધનાઢય એવા ભાનુશેઠને ત્યાં પહોંચ્યા. ભાનુશેઠને કુળદેવીએ સ્વપ્નમાં પુત્રી વિદ્યુલત્તાને મદનશ્રેષ્ઠીની સાથે પરણાવવા કહ્યું હતું તે અનુસાર મોટી આશાએ વિદ્યુલત્તા સાથે વિવાહ કર્યો. પણ બન્ને પત્ની કરતાં ત્રીજી પત્ની વધારે મંત્ર-તંત્રને જાણનારી નીકળી. આમ, શ્રેષ્ઠીનું જીવન સ્ત્રી સંગના લોભે ઘણું દુઃખી થયું.
બીજા મુનિ પૂર્વ અવસ્થામાં ધનદેવ નામે હતા. તેઓએ પણ એક સ્ત્રી પર બીજી સ્ત્રા કરી મન શાંત થશે એમ માન્યું. પણ બાહ્ય દ્રષ્ટિએ દિવસે શાંત રહેલી બન્ને પત્નીઓ રાતના ઘરની બહાર જઈને કાંઈક અયોગ્ય કાર્ય કરતી. શંકાશીલ ધનદેવે
જ્યારે એ નજરો નજર જોયું ત્યારે તેનું મન શમશમી ગયું. તે દરમ્યાન શ્રીમતિ નામે ત્રીજી પત્ની કરી. ત્રણનું તિખડ થવાથી અને એ ત્રણે પત્નીઓ મંત્રવાદી હોવાથી
૧૦૫