Page Text
________________
પદો (અક્ષર સંખ્યા-પ+૫+૪=૧૪) સંભળાવ્યા હતા, પણ ગણધર પદે સ્થાપવાના કારણે એ ૧૪ અક્ષરોએ દ્વાદશાંગીની રચના કરવા માટે તેઓને સમર્થ કર્યા.
નવકાર મંત્રના અક્ષર માત્ર ૬૮ છે પણ એ શાશ્વત સૂત્રમાં ૧૪ પૂર્વના ભાવો સમાઈ ગયા છે. પંચ પરમેષ્ઠીનું તેમાં સ્મરણ-વંદન છે.
દાનાદિ ચારે ધર્મનો આરાધક થવા માટે આત્મા આ રીતે શુભ પ્રવૃત્તિ કરે છે. (૧) પાંચ કે બાર વ્રતોનું પાલન મુખ્યત્વે જીવદયા માટે છે. તેથી આત્માએ અભયદાનનું કાર્ય કર્યું. (૨) સર્વ વ્રતો પચ્ચખાણ - નિયમ દ્વારા સ્વીકાર્ય બને છે તેથી તપ ઘર્મનું કાર્ય કર્યું. (૩) ચોથું વ્રત શિયળ છે, તેથી શિયળ વતનું કાર્ય કર્યું. (૪) અને બારે વ્રતોનું આરાધન ભાવથી જીવનમાં પાળવા આત્મા પુરૂષાર્થ કરે છે. આ રીતે ચારે ધર્મનો આત્મા આરાધક બન્યો.
ટૂંકમાં તીર્થંકર પરમાત્માએ દેશના અર્થથી ભલે આપી પણ તેમાં સંસારના દરેક પદાર્થોનું નિરૂપણ કરી દીધું. એ વાત ઉપરના ઉદાહરણોથી સમજાઈ જાય તેવી છે.
જેમ એક શબ્દમાં અનેક અર્થો-ભાવો છૂપાયા છે. તેમ આ આત્મા જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપાદિ વિભિન્ન પ્રકારના ઘર્મો જે આચરે છે. તેમાં પણ ધર્મારાધનાના અસંખ્ય યોગ અવાંતર રીતે આવી જાય છે. તેથી શ્રમણો માટે દશવૈકાલિક આગમની પહેલી ગાથામાં કહ્યા અનુસારના અહિંસા, સંયમ, તપ રૂપ ત્રણ ધર્મનું અને બીજી અપેક્ષાએ વ્રતધારી શ્રાવકો માટે દાન, શીલ, તપ, ભાવ રૂ૫ ચાર ઘર્મનું વિસ્તારથી અહીં વિશ્લેષણ કરીશું. ધર્મદેશના ને અનુયોગ :
- પરમાત્માએ જ્યારે દેશના આપી ત્યારે તે દ્રવ્યાનુયોગાદિ ચાર અનુયોગ સહિતની હતી. તેમ દેશનાના ચાર પ્રકાર પણ હોય છે, એમ કહીશું તો ખોટું નથી. તે પ્રકારો આવા હોય - (૧) આક્ષેપિણી : આત્મ સ્વભાવ તરફ ખેચનારી. (૨) વિક્ષેપિણી : મિથ્યાત્વ અને વિષય કષાયોથી મુક્ત કરાવનારી. (૩) સંવેદિની : મોક્ષ માર્ગની અને મોક્ષની રૂચિને ઉત્પન્ન કરનારી અને (૪) નિવેદિની : આત્મ સુખમાં બાધક એવા સંસારી સુખ ભોગવવામાં)ની અરૂચી જગાડનારી છે. જિનવાણી માટે ૧. પરા, ૨. પશ્યતિ, ૩. મધ્યમા અને ૪. વૈખરી એવા પણ પ્રકારો જોવા મળે છે. વિનયી આત્મા ઈચ્છીત ફળની પ્રાપ્તિ તેથી જ કરે છે. ધર્મનું મૂળ “વિનય છે. તે વાત પણ આ તકે યાદ રાખવા જેવી છે.
જેમ ધર્મ કરનારને ધર્મી કે પુણ્યવાન કહેવાય તેમ પાપ કરનારાને, પાપી યા ભાગ્યહીન કહી શકાય. પુષ્યને બંધાવનારા ધર્મની, તેના સાધનોની હવે પછી ચર્ચા કરવામાં આવશે. તે પહેલાં પાપના સ્થાનકોની થોડી વિચારણા કરીશું. વ્યવહારમાં જ્યારે રાત્રી નથી ત્યારે દિવસ છે એ નિયમ સમજાઈ જાય તેવી વાત છે. તેમ
૬૩
| SR No. | 006138 |
| Book Title | Maro Sohamano Dharm Sachitra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harishbhadravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | 1999 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 6 MB |