________________
- धर्म - सुभाषित -
जा जा वच्चइ रयणी, न सा पडिनियत्तई ।
धम्मं च कुणमाणस्स, सफला जंति राइओ ॥ અર્થ : જે જે રાત્રીઓ વીતી જાય છે, તે જીવનમાં પાછી આવતી નથી. ધર્મનું આચરણ કરનાર મનુષ્યની જ રાત્રીઓ સફળ થાય છે.
माणुस्सं विग्गहं लद्धं सुई धम्मस्स दुल्लहा ।
जं सोच्य पडिवज्जति तवं खंतिमहिंसयं ॥ અર્થ : મનુષ્ય દેહ પામ્યા પછી પણ સાચા ધર્મનું શ્રવણ દુર્લભ છે કે જે ધર્મને સાંભળવાથી જીવો તપ, ક્ષમા, અહિંસાદિને અપનાવી શકે.
अह पंचहि ठाणेहिं जेहिं सिक्खा न लब्भई ।
थंभा कोहा पमाएणं रागेणाऽऽलस्सएण य ॥ અર્થ : અહંકાર, ક્રોધ, પ્રમાદ, રોગ અને આળસ - આ પાંચ કારણોને લીધે (આ જીવને ધર્મનું) જ્ઞાન મળી શકતું નથી.
एगभूए अरण्णे वा जहा उ चरई मिगे ।
एवं धम्मं चरिस्सामि संजमेण तवेण च ॥ અર્થ : જેમ અરણ્યમાં મૃગ એકલો વિચરે છે, તેમ હું પણ સંયમ અને તપ વડે ધર્મમાં એકાકી વિચરીશ. (સાધકે ધર્મ સાધના એકાકી કરવી ઉત્તમ છે.)
जिणवयणे अणुरत्ता जिणवयणं जे करंति भावेन ।
अमला असंकिलिट्ठा, ते होंति परित्तसंसारी ॥ અર્થ : જેઓ જિનવચનમાં અનુરક્ત (શ્રદ્ધાવાળા) છે. જેઓ જિનવચન અનુસાર (ધર્મ) ક્રિયાઓ ભાવપૂર્વક કરે છે, જેઓ મિથ્યાત્વના મલથી રહિત છે તથા જેઓ રાગ-દ્વેષના સંકલેશથી રહિત છે, તેઓ મર્યાદિત સંસાર (અલ્પ ભવભ્રમણ) વાળા બને છે.
दान शील तपो भाव, भेदैर्धर्मश्चतुर्विधः ।
भवाब्धि यान पात्रम्, प्रोक्तोऽर्हदभिः कृपा परैः ॥ અર્થ : ભવસાગર તરવા માટે વહાણ જેવો ધર્મ કૃપાપરાયણ અહંતોએ દાન, શીલ, તપ અને ભાવના ભેદથી ચાર પ્રકારનો કહ્યો છે.
दानं च शीलं च तपश्चभावो, धर्मश्चतुर्धा जिनबान्धवेन ।
निरूपितो यो जगतां हिताय, स मानसे मे रमतामजस्त्रम् ॥ અર્થ : જિનબાંધવ શ્રી તીર્થકર ભગવંતોએ જગતના હિતાર્થે દાન, શીલ, તપ અને ભાવ એ ચાર પ્રકારનો ધર્મ ઉપદેશ્યો છે. તે મારા મનમાં નિરંતર વાસ કરો.
