________________
આત્મા “સ્વ'ને જાણે-સમજે છે તે વિશ્વને જાણે-સમજે છે. માટે “સ્વ”ને જાણવા પ્રયત્ન કરો. “સ્વ”માં ખોવાઈ જાઓ. “સ્વ'ને પોતાના શાશ્વતા સ્થાન પર પહોંચાડવાનો આજ ટૂંકો રાજમાર્ગ છે. * બગીચો લીલોછમ છે. કારણ બગીચાને પાણીનું પોષણ મળે છે. આત્મા નિર્મળ, શુદ્ધ છે એનો અનુભવ એની મુખાકૃતિ છે. જેનું અંતર નિર્મળ હશે, વિષયકષાયોથી દૂર હશે, દરેક જીવનો ઉદ્ધાર કરવાની ભાવના રગેરગમાં વણાઈ હશે તો દુઃખ તમને સ્પર્શશે નહિ, વેશ્યા તમારી બગડશે નહિ, મૃત્યુ તમારી સાથે રમત રમશે નહિ. * જે માગતો ફરે તેનાથી બધું દૂર થાય છે. જેનામાં આશા, ઈચ્છા, ચાહના, ઝંખના છે તેના માટે ત્યાગ દુષ્કર છે. હકીકતમાં તૃપ્તને ભોજનની, બહેરાને સંગિતની, અંધને દર્પણની શું કિંમત ? માટે અન્ય જન્મો કરતાં મનુષ્ય જન્મ ઘણો દુર્લભ છે. એમ સમજી વિચારી જીવન ધન્ય કરો. ગુરુ ગૌતમસવામીને કેવળજ્ઞાન : '
દેવશર્માને પ્રતિબોધી ગૌતમ ગણધર પાછા અપાપાપુરી તરફ આવી રહ્યા હતા તેજ વખતે માર્ગમાં તેઓને પ્રભુના નિર્વાણના સમાચાર મળ્યા. એક ક્ષણ આ સમાચાર તેઓને અસ્વસ્થ બનાવ્યા. શું સાચું છે કે ખોટું? એ વિચારે તેઓને વધારે વિહ્વળ બનાવ્યા.
હે પ્રભુ ! હવે પછી મને “હે ગૌતમ' કહીને કોણ બોલાવશે ? હું “હે પ્રભુ ' કહી મારી શંકાઓનું સમાધાન ક્યાં જઈ કરીશ ? શું મોક્ષમાં જગ્યાની સંકડાસ હતી તેથી મને અળગો રાખ્યો? શું બાળકની જેમ આપને મોક્ષ જતાં વિઘ્નરૂપ થાત ? આવા અનેકાનેક વિચારો કરી ગૌતમ ગણધર પ્રશસ્ત રાગના કારણે રૂદન કરવા લાગ્યા. ૩૦-૩૦ વર્ષના સંબંધને છેલ્લે જાળવી ન શક્યો એજ મુખ્ય અફસોસ તેમાં તેઓને દેખાતો હતો.
ક્ષણે ક્ષણે વીર... વીર. નું રટણ કરતાં અંતે ગૌતમ સ્વામીને “વીતરાગી અવસ્થાનો ખ્યાલ આવ્યો. આટલા વર્ષો સુધી રાગ દશાએજ મને કેવળજ્ઞાનથી અળગો રાખ્યો એ મનમાં સમજાઈ ગયું. આ રીતે વૈરાગ્યના વિચારોએ રાગદશાથી મુક્ત કર્યા અને ત્યાંજ કારતક સુદ એકમના મંગળ પ્રભાતે ગણધર ભગવાન શ્રી ગૌતમ સ્વામીને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું.
સૂર્યસમાન તીર્થંકર પરમાત્માના નિર્વાણ (અસ્ત)થી જ્યારે પૃથ્વીતલ ઉપર અજ્ઞાનરૂપી અંધકાર છવાઈ ગયો હતો ત્યારે ગૌતમ ગણધરને કેવળજ્ઞાન રૂપી દીપ પ્રાપ્ત થયો તેજ રીતે ૯ લચ્છી, ૯ મલ્લી રાજાઓએ “મશાલીયા'' (જ્યોત મશાલ) પ્રગટાવી દ્રવ્ય દીપક દ્વારા પ્રકાશ ફેલાવ્યો. જે આજે “દિવાળી' રૂપે પ્રસિદ્ધ છે.
૫૪