________________
OD
KOOKOAGOZSZOXCANDO
નથી
દ
'.
રૂ.
SOCIUNTA,
N
મૃત્યુ વિચાર : મૃત્યુ જન્મની સાથે સામાન્ય રીતે સંકળાયેલું છે. જેમ કાચબો (આપત્તિના સમયે) પોતાના અંગોપાંગ સંકોચી લે છે. તેમ વિવેકી મનુષ્ય આધ્યાત્મિક જીવન દ્વારા ઈન્દ્રિયો ઉપર સંયમ (કાબુ) રાખી મૃત્યુને સુધારવું જોઈએ. દુર્ગતિદાયક બાળમરણાદિથી અલિપ્ત થવું, બચી જવું ઉપયોગી છે. મૃત્યુ જેનું સુધરે તેના જન્મોજન્મ
સુધરે.
મૃત્યુ-મરણના બે પ્રકારો છે. સોપક્રમી ને નિરુપક્રમી. આહાર આદિ સાત કારણોથી આયુષ્ય ખંડીત (તૂટી જવું) થાય તેને “સોપક્રમી” કહેવાય અને ગમે તેવા નિમિત્ત મળે છતાં આયુષ્ય (૩ શલાકા પુરુષ, ચરમ શરીરી, અકર્મ ભૂમિના મનુષ્યતિર્યંચ દેવ અને નરકાદિ જીવોનું) ન તૂટે, પુરેપુરું ભોગવે તેને “નિરુપક્રમી” કહેવાય.
લેશ્યા વિચાર આત્માનું સહજ સ્વરૂપ સ્ફટીક સમાન નિર્મળ છે. પરંતુ કાળા (કૃષ્ણ) આદિ રંગવાળા પુદ્ગલોથી તેનામાં જે પરિણામ (પરિવર્તન) અલ્પ સમય માટે થાય તે વેશ્યા. લેગ્યા – છ રંગવાળી છે. મનમાં જેવા પ્રકારના વિચારો હોય તેવી વેશ્યાવાળો વર્તમાન સમયે એ જીવ સમજવો. જે ક્ષણે વિચારો બદલાયા તે ક્ષણે એની લેગ્યા પણ બદલાઈ જશે. કૃષ્ણ લેશ્યા = રૌદ્ર સ્વભાવી, નિર્ધ્વસ પરિણામી, ક્રોધી.
વર્ણ-કાળો નીલ ગ્લેશ્યા = પ્રમાદી, મંદબુદ્ધિવાળો, અભિમાની.
વર્ણ-નીલો કાપોત લેશ્યા = ઉપાધિથી ઘેરાયેલ, આવેશમાં વારંવાર આવનાર. વર્ણ-કન્થાઈ તેજો વેશ્યા = વિદ્યાનો વ્યસંગી, સદબુદ્ધિવાન સંતોષી.
વર્ણ-લાલ પદ્મ લેશ્યા = ક્ષમાપ્રધાન, ધર્મોપાસક, પ્રસન્ન ચિત્તવાળો.
વર્ણ-પીળો શુકલ લેગ્યા = વિષય-કષાય દૂષણો વિનાનો, પરમાત્મ ભક્તિ કરનાર. વર્ણ-શ્વેત સારાંશ :
મનુષ્યગતિ - જન્મ ભલે પુણ્યના ઉદયે મળ્યો છે. પણ ધર્મ કરવા માટે ને કર્મનો ક્ષય કરવા માટે આ જન્મ છે. એમ જાણી-વિચારી તે મનુષ્ય ! પાપ માર્ગથી અટકી જા. નવા નવા ઘર શોધ નહિ. નિવાસ કરવાની ઈચ્છા ન રાખ.
૪૩