________________
(૪૧)
ફટકો મારવાનું મહાનિન્દનીય હીણું કામ કર્યું. તેના કારણે સમૃદ્ધ વ્યવસાય સમ્પન્ન પરમ સુસજ્જનોના વ્યવસાયો મોળા પડ્યા. તેના કારણે વાર્ષિક આવક ઉત્તરોત્તર ઘટવા લાગી, અને વિદેશીઓ દ્વારા ઉત્તરોત્તર એક પછી એક નંખાયેલ અસહ્ય કરોના કારણે પ્રત્યેક વસ્તુઓના મૃલ્યમાં વધારો થતો રહેવાથી દૈનિક આજીવિકામાં અને કરવા પડતા લૌકિક-સામાજિક-કૌટુમ્બિક-પારિવારિક અને સગાસબંધીઓ આદિના કરવા પડતા વ્યવહારમાં ધન વ્યયનો અસહ્ય ભાર (બોન્ને) વધવાથી પરંપરાથી ચાલી, આવતી સ્થિતિ સમ્પન્નતામાં ઘટાડો થવા લાગ્યો. મધ્યમ સ્થિતિવાળા માંડ માંડ જીવનનિર્વાહ કરવા લાગ્યા. અને સાવ કનિષ્ઠ સ્થિતિવાળા સીદાતા જૈન-અજૈનોન. સ્થિતિ તો હાથ પગ હલાવીને એટલે હાથપગ ઊંચા નીચા કરીને સાગરને તરીને પાર કરવા જેવી પરમ વિકટ બની.
એવી વિકટ પરિસ્થિતિમાં મુકાયેલા સીદાતાઓના પૂર્વના અન્તરાયાદિ અશુભ પાપકર્મના ઉદયથી સીદાતાઓને પ્રાયઃ ધર્મ કરવો ન રુચે, અથવા ધર્મ ક૨વો ઓછો રુચે. અને ધનાદિ મેળવવા ખોટાં હવાતિયાં મારે, તો પણ પૂરું ન થવાથી ધનાદિ મેળવવાની (તમન્નાથી) ાપકર્મો બંધાય તેવી પાપ પ્રવૃત્તિ કરવા મન લલચાય છે. વિદેશી શ્વેત પાશ્ચાત્યોને તો એટલું જ જોઈતું હતું અને આજે પણ એવું જ અને એના કરતાં યે ભયંકર પાપવાળી પ્રવૃત્તિ કરવા લલચાય તે વિદેશીઓને ખૂબ ગમે છે.
આજીવિકા ભંગાઈને છિન્નભિન્ન થવાથી જીવનનિર્વાહ પ્રશ્ન ભયંકર મૂંઝાયેલ્લ આર્યભારતીયોની સમક્ષ વિદેશી શ્વેત પાશ્ચાત્યોએ વિદેશી પેઢીઓ (કંપનીઓ) અને બેંકો આદિ સ્થાપીને એવું ઘોષિત કર્યું કે ઈંગ્લિશ ભણ્યા હશે તેમને વિદેશી પેઢીઓ અને બેંકો આદિમાં નોકર ઓ મળશે.
