________________
પૂરા દોઢ કલાક સુધી અમારી મંત્રણા ચાલી. મહારાજ સાહેબે મને અસંખ્ય પ્રશ્નો પૂછ્યા. એમની પૂછપરછમાં જિજ્ઞાસાવૃત્તિ હતી, સત્ય જાણવાની તાલાવેલી હતી, વીર સાવરકરજીના વિચારો પામવાની તત્પરતા હતી અને દેશની સાંપ્રત સમસ્યાઓ વિશેની નિસ્બત હતી.
તેઓ ધીમા સ્વરે, કંપાયમાન મસ્તકે, સ્મિતઝરતા હોઠે બોલતા રહ્યા અને સરવા કાને સાંભળતા રહ્યા. ભક્ત સમુદાયની ભારે મોટી ભીડ અમને વર્તુળાકારે ઘેરીને સાંભળી રહી હતી. બધાની આંખોમાં એક જ સવાલ હતો : ‘એક નાચીજ ગુજરાતી લેખકની કોઈ ચોક્કસ નવલકથામાં આપણા પ. પૂ. મહારાજ સાહેબને વળી આટલો બધો રસ કેવી રીતે પડી શકે ?'
મહારાજ સાહેબે પાછલી એક સદીના તમામ રાજકીય નેતાઓને યાદ કરી લીધા, ‘મારા પૂ. પિતાશ્રી ગાંધીજીના ગાઢ સંપર્કમાં આવ્યા હતા. એમણે મને મહાત્માજી વિશે ઘણી બધી અંતરંગ વાતો જણાવી હતી.' આટલું કહ્યા પછી પૂ. જંબૂવિજય મહારાજે એમની પાસેનો માહિતીભંડાર મારી સમક્ષ ઠાલવી દીધો.
એ બધી જ વાતો અહીં લખી શકાય તેવી નથી. પણ એટલુ કહીશ કે પૂ. મહારાજ સાહેબ મહાત્મા ગાંધીજીની મુસ્લિમ તુષ્ટિકરણની નીતિથી અત્યંત નારાજ હતા. દેશની વર્તમાન બરબાદીની હાલતના
૩૮
