________________
અનુભવ ચિંતામનિ રતન, અનુભવ હૈ રસકૂપ, અનુભવ મારગ મોખકૌ, અનુભવ મોખસ્વરૂપ.”
સમ્યગ્દર્શનમાં રાગથી ભિન્ન ને સ્વભાવથી અભિન્ન એવા એકત્વવિભકત આત્માની દૃષ્ટિ હોય છે. અતીન્દ્રિય આનંદ એ ધર્મની મુદ્રા છે. ૧૩૫. તીર્થકર ભગવાન (વીતરાગ પ્રભુ!) ધર્મની સ્થાપના નથી કરતા. પરંતુ પોતાના વીતરાગી સ્વભાવનો આશ્રય લઈ-પોતાની પર્યાયમાં વીતરાગતા પ્રગટ કરે છે. ત્યારે સહજ શુદ્ધોપયોગથી પૂર્ણ સુખની સ્થિતિનું નિર્માણ થાય છે. આત્મા સ્વયં (નિરપેક્ષ) પરમાત્મા બને છે. કોઈપણ ભવ્ય આત્મામાં પરમાત્મા બનવાનું સામર્થ્ય છે. ૧૩૬. તીર્થકરોની પરંપરા અનાદિ અનંત છે, આત્માનું અસ્તિત્વ અનાદિનિધન છે માટે જૈનધર્મ પણ અનાદિ-અનંત છે. ૧૩૭. તીર્થકરોએ પોતાના કેવળજ્ઞાનમાં જેવું યથાર્થ વસ્તુનું સ્વરૂપ જોયું અને જાણ્યું-તેવું એમની દિવ્ય ધ્વનિમાં આવ્યું. તેમણે જે કાંઈ અનુભવીને કહયું તે સદાથી છે, સનાતન છે, માટે જૈન ધર્મ સનાતન છે. ૧૩૮. તીર્થકરોએ ધર્મની સ્થાપના નહીં, ઉદ્ઘાટન કર્યું છે. તેઓએ ધર્મ નહીં, ધર્મમાંથી ખોયેલી શ્રદ્ધા પ્રસ્થાપિત કરી છે. વીતરાગ પ્રભુ જગતના જ્ઞાતા-દૃષ્ટા છે, કર્તા-ધર્તા નથી. ૧૩૯. આ ભરતક્ષેત્રમાં ચોથા કાળ દરમ્યાન આદિનાથથી ભગવાન મહાવીર સુધી એક પછી એક એમ ચોવીસ તીર્થંકર થઈ ગયા. ભગવાન મહાવીર આ ચોવીસીના છેલ્લા તીર્થંકર હતાં. તેમણે ધર્મતીર્થનું પ્રવર્તન કર્યું. અત્યારે મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં પ્રત્યક્ષ વિહરમાન સીમંધર સ્વામી આદિ વીસ તીર્થંકર આ વીતરાગી સનાતન ધર્મનું પ્રવર્તન કરી રહ્યા છે. એવા ધર્મની અહીં વાત કરવામાં આવી છે. ૧૪૦. વસ્તુના સ્વરૂપને બતાવવા-એમ આવ્યું કે છ દ્રવ્ય સ્વરૂપ આ લોકની વસ્તુ વ્યવસ્થા અને વિશ્વ વ્યવસ્થા સંપૂર્ણ સ્વયં સંચાલીત અને સંપૂર્ણ સ્વાધીન છે. વિશ્વનો પ્રત્યેક પદાર્થ પૂર્ણ સ્વતંત્ર છે. તે પોતાના પરિણામનો