________________
સિદ્ધાન્તની બે બાજુની (અનેકાનની) રૂએ સંસાર અપેક્ષાએ નિત્ય અને અપેક્ષાએ અનિત્ય હોવા છતાં શું લોક સમક્ષ છૂટથી તેની નિત્યતાનો
ઉપદેશ આપવો હિતકર નીવડે ખરો? શંકા: ‘દેવદ્રવ્ય અને જિનપૂજા' પુસ્તકના પૃ.૧૭ થી ૨૦ ઉપર પૂ.આ.શ્રી
ભુવનભાનુસૂ.મ.સા.નું દિવ્યદર્શન માસિકમાં આવેલું “ભગવાન તો મોક્ષમાં જઈ બેઠા છે. કૃતકૃત્ય થઈ ગયા છે...એમને તારી પૂજાની કોઈ જરૂર જ નથી...તારા પોતાના કલ્યાણ માટે પ્રભુની પૂજા છે...તે એ દેવદ્રવ્યમાંથી થાય કે તારા પોતાના દ્રવ્યમાંથી?” આ લખાણ બતાવી આ.શ્રીઅભયશેખરસૂરિજીએ તેની સ્યાદ્વાદથી ઘટમાનતા કરી છે, તે અંગે તમારું શું
કહેવું છે? સમાધાન: આચાર્યશ્રીએ આ વાતમાં અમારી સામે ત્રણ મુદ્દા મૂક્યા છે - (i). તેમનું કહેવું છે કે “પૂ.આ.શ્રીભુવનભાનુસૂ.મ.સા.એ “અપેક્ષાએ સ્વદ્રવ્યથી
પૂજા થાય અને અપેક્ષાએ દેવદ્રવ્યથી પણ પૂજા થઈ શકે” આવો સ્યાદ્વાદ હૃદયમાં રાખી એકન દેશનારૂપે ઉપરોક્ત વાત કરી છે. અર્થાત્ શ્રાવકો પ્રભુચરણે સ્વદ્રવ્ય સમર્પિત કરવા ઉલ્લસિત થાય અને એ દ્વારા આત્મહિત સાધે તે દૃષ્ટિકોણ (નવ) ને ધ્યાનમાં લઈ પૂ.આ.શ્રીભુવનભાનુસૂ.મ.સા.એ દિવ્યદર્શનમાં “ભગવાનને કાંઈ પૂજાની જરૂર નથી...” વગેરે એક નય દેશનારૂપે નિરૂપણ કર્યું છે, જે આજે પણ અમને માન્ય છે ને અવસરે અમે એ નિરૂપણ કરીએ પણ છીએ જ. પણ દેવદ્રવ્યના ઉપયોગના નિરૂપણનો અવસર હોય ત્યારે એ અપેક્ષાએ દેવદ્રવ્યથી પણ જિનભક્તિ થઈ જ શકે છે, એવી જે અન્ય નયદેશના છે એનો નિષેધ પૂજ્યશ્રીને અભિપ્રેત ન હોવાથી એવા ભારપૂર્વકના નિરૂપણમાં કશું જ વાંધાજનક નથી. સામો પક્ષ આ અન્યનયનો નિષેધ કરે છે, માટે એમની દેશના શાસ્ત્રાનુસારી નથી. જો ભગવાનને પૂજાની જરૂર નથી માટે દેવદ્રવ્યથી પૂજા થઈ ન જ શકે તો નૂતન જિનાલય-જીર્ણોદ્ધારની પણ ભગવાનને જરૂર ન હોવાથી દેવદ્રવ્યથી તે પણ નહીં થઈ શકે. આમ દેવદ્રવ્યનો કશો ઉપયોગ જ રહેશે નહીં, જે
147
