________________
બોમ્બ, મિસાઈલ, એન્ટિમિસાઇલ અને રડારોથી તેણે કાતિલ યુદ્ધોની તૈયારી કરી રાખી છે. સમગ્ર વિશ્વનો સેંકડોવાર સંપૂર્ણ ધ્વસ થઈ શકે તેવો કાતિલ શસ્ત્ર સરંજામ આજે વિશ્વ પર વિદ્યામાન છે. એકવાર વિશ્વનો ધ્વસ થયા પછી સેંકડોવાર નાશ કરનારા શસ્ત્રોનું પ્રયોજન શું ? તે પ્રશ્ન માનવીય અહંકારની તોતિંગ દિવાલને અથડાઇને દિગંતમાં પડઘાય છે. અને ત્યારે એક ભાવુકની એક મહર્ષિ સાથેની નાનકડી મુલાકાત સ્મૃતિપટ પર ઉપસે છે.
“મહાત્માજી ! આપ તો મહાજ્ઞાની છો, આજે વિશ્વ પરમવેગથી પ્રગતિ સાધી રહ્યું છે. નિત્ય નવા શસ્ત્રો શોધાતા જાય છે. બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં વપરાયેલા શસ્ત્રો તો આજે બિલકુલ આઉટ ઓફ ડેટ બન્યા છે. ત્રીજું વિશ્વ યુદ્ધ કેવા પ્રકારના શસ્ત્રોથી ખેલાશે, તે આપ આપના જ્ઞાનથી કહી શકશો ?”
“ક્ષમા કરજો, ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધના શસ્ત્રો અંગે તો હું કાંઇ નહિ કરી શકું, પણ, ચોથું વિશ્વયુદ્ધ જો થશે તે માત્ર પત્થરના ટુકડાઓથી થશે. કારણ કે ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધમાં સમગ્ર સૃષ્ટિનો સંહાર થઈ જશે, અને પછી નવો ઉત્પન્ન થયેલો માનવી પા પા પગલી માંડીને વિકાસયાત્રાનો નવેસરથી પ્રારંભ કરશે, ત્યારે તે પત્થરયુગ કહેવાશે.”
આ માર્મિક જવાબમાં વિજ્ઞાનની સંહારકશક્તિ પર એક કડવો કટાક્ષ તો છે જ, પણ અનિત્યવાદનો સાદ પણ આ પ્રત્યુત્તરમાંથી ધ્વનિત થાય છે. માનવી જેને વિકાસયાત્રા માને છે તે પત્થરયુગ સુધીની મરણયાત્રા સિવાય બીજું કાંઇ નથી.
વિજ્ઞાનવાદ શસ્ત્રશક્તિથી વિશ્વનો સંહાર માને છે. કોઇ પ્રલયકાળનાં પવનથી વિશ્વનો નાશ માને છે. કોઈ કાળચક્રના ક્રમથી વર્તમાન વિશ્વનો સંહાર માને છે, પણ દુનિયાનો ધ્વંસ સર્વસંમત છે.
આ આખું જગત કાચની રકાબી જેવું છે. કાચની રકાબીને નીરખી
હદયકંપ છે ૭૭
