________________
] ભૂતિયા મહેલનો ઇતિહાસ
વર્તમાનમાં ચાલતું શિક્ષણ ઇમ્પોર્ટેડ છે. તેનું માધ્યમ હોય કે તેના વિષયો, તેના ઉદ્દેશો હોય કે તેનું પરિણામ, બધું જ ઇમ્પોર્ટેડ. રોગ થાય ત્યારે તંદુરસ્તીનું ચિંતન કરવાની મજા પડે. માટે, જેનાં દર્શન પણ અત્યારે દુર્લભ છે તેવી શિક્ષણની મૂળ પરંપરાનું જરાક સ્મરણ તો કરી લઇએ.
તપોવન કે આશ્રમની પ્રાચીન શિક્ષાપદ્ધતિ એક આદર્શ શિક્ષાપદ્ધતિ હતી. સાંદીપની ઋષિના આશ્રમમાં કૃષ્ણ અને સુદામાએ શિક્ષણ મેળવ્યું હતું. વસિષ્ઠ અને વિશ્વામિત્ર ઋષિના વિદ્યાશ્રમો પણ શાસ્ત્રપ્રસિદ્ધ છે. તે જ પ્રણાલીના વિકસિત મોડેલો એટલે નાલંદા, તક્ષશિલા જેવી વિદ્યાપીઠો. પ્રાચીન શિક્ષા પ્રણાલીના મુખ્ય ત્રણ પાયા હતા.
૧. ગુરુસેવા,
૨. ગુરુકૃપા,
૩. ગુરુગમ.
ગુરુની સેવા એ જ્ઞાનસાધનાનું એક મહત્ત્વનું પાસું હતું. શિષ્યની સેવાથી પ્રસન્ન થયેલા ગુરુ, શિષ્ય પર વરસી પડે. ગુરુકૃપાનો મેહુલો શિષ્યના જ્ઞાનકોષોને ખુલ્લા કરી દે. શિષ્યમાં એક અનોખી સજ્જતાનું સર્જન થાય. પણ, પ્રતિભા ગમે તેટલી ખીલે તો ય ભણવાનું તો ગુરુગમથી જ. ગુરુગમ એટલે ગુરુના સહારે. ઇન્ટરનેટ પર દુનિયાભરની વેબસાઇટ્સ ખોલીને મગજના ગોડાઉનમાં થોકબંધ માહિતીઓને ખડકી દેતા સાયબર યુગના સ્ટૂડન્ટને ગુરુગમનો મહિમા નહિ સમજાય. ગુરુગમ એટલે એવી ચાવી, જે શબ્દોના પેટાળમાં રહેલા રહસ્યભંડારોનાં તાળાં ખોલી, વિપુલ રહસ્ય - ખજાનો છતો કરે.
આપણી શ્રુતસાધનાની પવિત્ર પ્રણાલીના ત્રણ માઇલસ્ટોન ગણી શિક્ષણની સોનોગ્રાફી
૧૨
