________________
ખંડ બીજે કેડલંક કેહરી સમે, સોવનવન શરીર; ફૂલ ખરે મુખ બોલતાં, ઇવનિ જળધર ગંભીર, ચોક ચોક ચહટે મિયાં, રૂપું મેહ્યાં લેક; મહેલ ગેખે મેડી ચડે, નરનારીના થક.
અથર–એક દિવસ મેટા સૈન્ય સહિત યુવાન અને રસિક રૂપવંત શ્રી પાળકુંવર ઉજજયનીના બજાર–ચટામાંથી પસાર થતે વનશ્રીની લીલામાં રમવા જવાની ઈચ્છાએ નીકળ્યો. શ્રી પાળકુંવર યુવાન અને રૂપવાન હત–એટલું જ નહિ, પણ તેના અંગમાં ભાગ્યશાળી–ભુજાબની વગેરેના પ્રકટ લક્ષણે દષ્ટિગોચર થતાં હતાં. એટલે કે જેનું પૂનમના પૂર્ણ ચંદ્રમાના સરખું (અમૃતમય-તેજસ્વી શાંતિપૂર્ણ) મુખ હતું, તથા આઠમના ચંદ્રમા જેવા દેખાવનું કપાળ, અમૃતનાં ભરેલાં કાળાં જેવી (આનંદદાયી) આંખો, લાલ પરવાળા જેવા (રાતા) હેઠ, દાડમની કળી જેવા (સરખા) દાંત, શંખના સરખું મનહર રેખાદાર ગળું (ગર્દન), શહેરના દરવાજાના કમાડની પેઠે (વિશાળ) હદયપ્રદેશ, કમાડના આડી દેવાની ભુંગળ જેવા લાંબા હાથ, સિંહની કમરના લાંક જેવી (પાતળી ) કેડ, અને સોનાના સરખું (પવિત્ર નિર્મળ દોષ રહિત) શરીર છે, અને મોઢામાંથી વચન બોલતાં જાણે ફૂલ ખરતાં ન હોય ! તેવાં (વીણી લેઈએ તેવાં) મનગમતાં વચને તેમજ મેઘની ગજના સરખે ગંભીર ધ્વનિ-સ્વર હતો તેવા શ્રીપાળકુંવરની સવારી જતી જોઈ કુંવરના સુરૂપથી મેહ પામીને શહેરમાં ચેક ચેક, અને ચોટાની અંદર પુષ્કળ જથ્થાબંધ સ્ત્રીપુરુષોનાં ટોળાં મળ્યાં, તથા કેઇ મહેલની અગાસી ઉપર, કોઇ ગોખ-ઝરૂખામાં અને કોઈ મેડી માળિયે ચડી કુંવરનું રૂપ નિહાળવા લાગ્યાં.
૧મુગ્ધા પૂછે માયને, મા એ કુણ અભિરામ; ઈદ, ચંદ કેચવી, યામ, રામ કે કામ. માય કહે મહેટ સ્વરે, અવર મ ઝ આળ; જાય જમાઈ રાયનો, રમવા કુંવર શ્રીપાળ. વચન સુણી શ્રીપાળને, ચિત્તમાં લાગી ચાટ; ધિક સસરા નામે કરી, મુજ ઓળખાવે લોક. ૧ જેના અંગમાં યૌવન પ્રાપ્ત થવા લાગ્યું હોય તો પણ તેને તે વાતની ખબરૂ-ના હાય અગર તો જેને કોઈ વાતની જોઈએ તેટલી ખબર ન હોય તે મુગ્ધા નાયકા કહેવાય છે.