________________
ખડ પહેલા
ન્યાય.
બાળકને વતળાવતાં, હઠે. ચઢાવે રાય. વાદ કર'તાં ખાળશું, લઘુતા પામે કાઇ કહે એ માળિકા, જીએ હઠીલી થાય, અવસર ઉચિત ન આળખે, રીષ ચઢાવે રાય. ૫ અ:-આ પ્રમાણે રાજાનુ ખેલવુ થતાં દૂત પોતાના રાતને લઇ - વવા સામે ગયે, અને કેપથી કઠણ થયેલા હૃદયવાળા રાજા રાજપાટિકા કરવાનું માંડી વાળી તરત પેાતાના મહેલ ભણી પાા વચ્ચેા, તથા મનમાં બહુજ અભિમાનના તાર સહિત સિંહાસન ઉપર બેસી તરત મયણાસુંદરીને ખેાલાવી કહેવા લાગ્યા-હજુ પણ તુ ‘ક્રમ કરે તેજ થાય છે' એ પક્ષ છોડી દે અને મારી કૃપા વડે જે કરું તેજ થાય છે એ વાતને કબૂલ કર, તેા તારા મનવાંછિત લાડકાડ પૂર્ણ કરું, નહીં તેા હાલ બેહાલ થઈ જશે !” એ સાંભળી અચળ સિદ્ધાંતવાળી મયણાસુંદરી એલી કે-૧ “ પિતાશ્રી ! એ બધેા ઝૂંડા-નકામેા વાદ બાજુ પર ફેકી દો. જગતમાં જે સુખ દુઃખ પ્રાપ્ત કરીએ છીએ તે અધે! કમને જ પ્રતાપ છે!” આવે! મામલા મચેલા જોઇ સભાજન પૈકી કેટલાએક કહેવા લાગ્યા કે“બાળકને વારે વારે છેડવાથી હઠે ચડે છે. તેમજ આળકની સાથે તકરાર કરવાથી ન્યાય પણ હલકાઈ પામે છે, કિવા ખાળકની સાથે માળ છેડ વા તકરાર કરવાથી મેાટા માણસની પણ હલકાઈ ગણાય છે, એમ નીતિ-ન્યાય શાસ્ત્રના જાણકારે કહેલું છે; માટે રાજાની પણ ગાંડાઈ છે. ” અને કાઈ કહેવા લાગ્યા કે− બિચારી રાજા પણ શું કરે ? જેમ જેમ એણીને સમજાવે છે, તેમ તેમ જુએ તેા ખરા ! એ હઠીલી માળા વધારે રીસ ચડે તેવું અવસર એળખ્યા વગર ગેરવાજબી એલે છે!! ” ( ૧-૫ )
રાજાને
( ઢાળ પાંચમી-ઇડર આંબા આંબલી-એ દેશી. ) રાણા ઉંમર તિણે સમેરે, આવ્યા નચરી માંહિ, સટિત કરણ સૂપડ જિગ્યારે, છત્ર કરે શિર છાંહિ. ચતુરનર, કતણી ગતિ જોય.
કમે' સુખ દુઃખ હોય, ચતુરનર કમે” ન છૂટે કાય, ચતુરનર, કતણી ગતિ જોય.
૫
૧ ભય અને કષ્ટનાં નગારાં વાગતાં સંભળાય તેા પણ તેથી કરીને જે મનુષ્યા ટેક મૂકતા નથી; તેજ ધૈવત ગણાય છે. એવું આ કથન બતાવી રહેલ છે,
