________________
૩૩૮
શ્રીપાળ રાજાને રાસ અમૃત પીવાથી ભૂખ તરશ, રોગ, શોક, ઉપદ્રવ, વ્યાધિ, વગેરે તમામ નાશ પામે એટલું જ નહી પણ તે ફરીને ઉદય થવાજ ન પામે,તેની બરાબર ત્રીજું અનુભવ જ્ઞાન મીઠું છે. માટે જ અનુભવ જ્ઞાન વગર અનાદિ સમયની તમામ ભવભ્રમણુરૂપ વરશ શી રીતે છીપી શકે? એ વાતે અનુભવને પ્રેમ છે તેમ મહાન છે; તે તેને જેમ સાંસારિક પ્રેમની એકતા કરવા લેવું, દેવું, ખાવું, ખવરાવવું આદિ નિયમે ઉપયોગમાં લેવા પડે છે તેમ અનુભવ તલ્લીન થવા માટે તેના નિયમે શીખો સાધો અને શેલડીના સાંઠાને નિહાળી તે તત્વને મનન કરે; એટલે કે જેમ શેલડીના સાંઠાની અંદર જ્યાં ગાંઠ છે ત્યાં રસ નથી જ્યાં રસ છે ત્યાં ગાંઠ નથી, તેમ જ્યાં અનુભવ હોય ત્યાં શંકાગ્રંથી ન હોય અને શંકાગ્રંથી હોય ત્યાં અનુભવ રસ ન હોય; અગર તે જ્યાં કમ રૂ૫ ગાંઠ હોય ત્યાં અનુભવ રસ ન હોય અને
જ્યાં અનુભવ રસ હોય ત્યાં કર્મ રૂપ ગ્રંથી ન હોય માટેજ ગ્રંથને ત્યાગ કરી અનુભવને આદર દે. કેટલાક કહે છે કે જેણે અનુભવ રસ પ્રાપ્ત કર્યો તેણે પ્રસિદ્ધમાં ન મૂકતાં છુપાવી રાખ્યો જેથી પ્રકટ થવા પામ્યો નથી, એ કહેવત પણ ચીઠ્ઠીપત્રી જેવી છે; કેમકે મેરૂપર્વત જે મહાન અનુભવરૂ મેરૂ છે છતાં તે છુપાવ્યો શી રીતે છુપી શકે ! તે તે સર્વના જેવામાં આવેલ છે એમ જિનવચનથી સિદ્ધ થાય છે, વસ્તુત : દીઠામાં આવે છે, પરંતુ જેણે હાથ કરેલ છે તેણેજ તેને ખરો આનંદ લૂટેલ છે, એથી જેણે પ્રાપ્ત કર્યો તેણે છુપાવ્યો એમ કહેવામાં આવેલ છે. શાહી, કાગળ ને લેખણ એ ત્રણે ચીજોના સાધનવડે આગળ લખાઈ કપાઈ ગયેલી વાતને પુન: લખે એ તો બધા લેખકે કરી શકે તેમ છે, પણ જે અગાડી કઈ વખતે કેઈએ ન લખી કલ્પી હોય અને તે વાતનું રૂપ રૂચી તેમાં અપૂર્વ ભાવ ભરે તે જ સાચે લેખક ને પંડિત ગણાય છે. બહુ લખે કે બહુ ભાષણ કરે તેને પંડિત–લેખક નહીં, પણ લબાડી ગણવે. અપૂર્વ ભાવ ભરવા એ પૂર્ણ જ્ઞાનાનુભવ હોય તો જ બની શકે છે. જો કે શરીરની અંદર જેમ સઘળાં અંગ ઉપાંગ સુંદર હોય છતાં નાક ઉપર ચાઠું હોય તો તે બધી સુંદરતા બગાડી દે છે, તેમ બહુએ ગ્રંથ ભણ્યા જાણ્યા હોય છતાં તેને અનુભવ ન મેળવ્યું હોય તો તે કંઠશેષ-ઘાંટા તાણવા કે ઘાંટા બેસાડવારૂપ માથાકુટ ગણાય છે. પોપટ અજ્ઞાની છતાં મનુષ્યની સોબતથી કૃષ્ણ ગોપી આદિ સારું બોલતાં શીખે, તથાપિ કૃષ્ણગોપીને ઓળખતો નથી જેથી તેનું નામસ્મરણ કંઠશેષ સરખુંજ થઈ પડે છે, તેની પેઠે જેને અનુભવજ્ઞાન ન હોય તો તેને બહુ ગ્રંથ જાણ્યા છતાં પણ મનના સંશય દૂર થાય નહીં તેના લીધે જાણવું શ્રમરૂપજ