Page Text
________________
ર૭૨
શ્રીપાળ રાજાને રાસ અને સંવેદન તત્વબેધ તે પૈકી (સ્પર્શ તત્વબંધનું સ્વરૂપ એ છે કે, જે મનુષ્ય તત્વશાસ્ત્રાર્થ અર્થાત જિનાગમ સાંભળીને શ્રીનિંદ્ર પ્રરૂપિત તત્વસમ્યકત્વાદિ પ્રાપ્તિપૂર્વક-શ્રદ્ધાયુક્ત નવતત્વ એટલે જીવ, અજીવ, પુણ્ય, પાપ, આશ્રવ, સંવર, નિર્જર, બંધ અને મેક્ષ. એ નવ તત્વ વગેરેને અવધ થાય. નિર્મળ અધ્યવસાયવડે–આત્મપરિણતિ પરિપાકપણે મન, વચન, તનની એકાગ્રતાની સ્થિરતાવડે, ભાવની શુદ્ધિવડે, સદ્દગુરૂના ઉપદેશરૂપ અમૃતના ચગવડે, સદુહણા શ્રદ્ધાસંયુકત વસ્તુધર્મ ગ્રહણરૂપવડે ચિત્તની જે વૃત્તિ થવારૂપ તત્વબોધ થાય તે સ્પર્શ તત્વબોધ કહેવાય છે. અને જે મનુષ્યશ્રદ્ધા વગેરે સમ્યક પ્રકારે વસ્તુના સ્વરૂપને જાણપણામાં ગ્રહણ કરે તે સંવેદનતત્વ બંધ કહેવાય છે. તે સ્પશોધથી જુદા રૂપને સમજો. કારણકે સંવેદન તત્વબોધ વાંઝણી સ્ત્રી સરખે હોવાથી કશું ફળ આપી શકતો નથી, પણ સ્પર્શતત્વબોધ તો પ્રાપ્તિરૂપ ફળદાયી છે; માટે સંવેદનને ત્યાગ કરી સ્પર્શને અંગીકાર કરે. પરમતત્વરૂપ દશ પ્રકારને યતિધર્મ છે. અર્થાત્ શુદ્ધ ધર્મ
સ્પર્શતત્વબેધના દશ ભેદ છે. તે એ કે-ખંતિ-ક્ષમાં ગુણ તે ક્રોધ ઉપર વિજય મેળવે ૧, મદ્દવનિરાભિમાનતા ગુણ તે માનનો પરિત્યાગ કરે ૨, અજવ નિષ્કપટતા ગુણ તે માયા કપટને ત્યાગ કર ૩, નિર્લોભતા ગુણ તે લોભને તિલાંજલી દેવી ૪, તપગુણ તે છ બાહ્ય ને છ અત્યંતર એમ બારે ભેદને તપ કરવો પ, સંયમગુણ તે સત્તર પ્રકારવડે સંયમ પાળવું ૬, સત્યવકતા ગુણ તે ચારે નિક્ષેપવડે સાચું બોલવું ૭, શચગુણ તે ભાવશેચાદિને ધ્યાનમાં લે ૮, અકિંચનગુણ તે પરિગ્રહને ત્યાગ કરે ૯, અને બ્રહ્યચર્યગુણ તે અઢાર ભેદયુક્ત શીલ પાળવું ૧૦, આ દશ, ભેદથી અલંકૃતધર્મનું સેવન કરવામાં આવ્યથી દેવ, મનુષ્ય, તિયચ, નરક એ ચારે ગતિરૂપ ભવભ્રમણને અંત કરી પાંચમી મોક્ષગતિ કે જે સર્વ ઉપાધિ આદિ વિકારેથી રહિત છે તેની ભેટ થાય છે. હવે એ દશે ભેદનું પૃથગ પૃથગ વર્ણન કરીશ કે ધર્મરૂપી ઝાડનું જીવનરૂપ મૂળ દયાજ છે એથી ધર્મનું મૂળ દયા કહેવામાં આવે છે. અને સત્યપણે વિચારવાથી જ્યાં કેઈ પ્રકારે જીવને દુ:ખ કે હાનિ પ્રાપ્ત થાય ત્યાં દયા કાયમ રહી ગણચજ નહીં. અને જ્યાં દયા કાયમ રહી જોવામાં ન આવે ત્યાં ધર્મ શબ્દ લાગુજ થઈ શકતો નથી. ધર્મ તે અહિં સામયજ હોય, તેજ પ્રશંસવા, લાયક છે. દશ પ્રકારના ધર્મમાં પહેલા ક્ષમાની ગણના છે, તે એટલાજ માટે કે જ્યારે ક્રોધને પરાજય કરવામાં આવે ત્યારે જ ક્ષમાગુણ પ્રકટ થાય છે. અને જ્યારે ક્ષમા પ્રકટ થાય છે ત્યારે સાથેની સાથે જ દયા પ્રકટ થાય છે, કેમકે ક્રોધીને દયા હેતી નથી, એથી સાબિત થયેલ છે કે દયા
| SR No. | 006082 |
| Book Title | Shripal Rajano Ras |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhogilal Ratanchand Vora |
| Publisher | Bhogilal Ratanchand Vora |
| Publication Year | |
| Total Pages | 468 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |