________________
ખંડ ચોથો
૨૩૯ છૂટા મનથી લડવું ફાવતું ન હતું માટે જે ભાર ઓછો થયો તે ખરો એમ માની તે વીરાએ માથાં ધડથી જુદાં કરી દીધેલ હતાં અને તે પછી વીરત્વના–તામસી પ્રકૃતિના પર્યાયે-(પરમાણુ-રજકણો) થી પૂર્ણ + રહેલાં રણુરસિયાં પડે આમથી તેમ ઘૂમી આંધળીઆ કરી મારૂં પરાયું વિચાર્યા વિના કાપાકાપી કરી રહ્યાં હતાં ! અને તેમાં પણ એક સંકેત પૂર્ણ થયો હતો તે સબબને લીધે તે ઘડા પૂર જુસ્સા સાથે રોળ વાળી રહ્યા હતા. તે સંકેત એજ હતો કે, જે વખતે લડાઈ મચાવવા તે લડવૈયાઓ એકઠા થયા હતા તે વખતે એ ઠરાવ કર્યો હતો કે-શત્રુને હરાવી જીત મેળવવી, અથવા તો પોતાના પ્રાણની આહુતી આપીને પણ શૂરાનું નામ જાળવવું, કે બેસુમાર લડવૈયાઓને ઘાણ કહાડી બની શય્યા પર અનિવાર્ય નિદ્રાને તાબે થવું– એ સંકેત પૂર્ણ થયો તે સબબને માટે જય જય શબ્દ કરી ધડ લડે છે, તેમજ આમથી તેમ ઘૂમે છે જે માટે પણ એમજ માનું છું કે–તે ધડ - ઘૂમતું નથી, પણ યુદ્ધ કરી વીરતાની સાચી કસોટીએ શુદ્ધ સુવર્ણ નીવડયું
જય પામ્યું, એના લીધે હર્ષ વધી જતાં જય જય શબ્દ સહિત સંગીતબદ્ધ નાચ કરી રહ્યું છે! આવા વીર લડવૈયાઓ, ઘણુજ રણુતૂર ( રણસીંગ, શરણાઈ, ઢાલ, નાબતો ) વગેરે વીરવાજીત્રાના શબ્દ સમૂહવડે આકાશ ગાજી રહ્યું છે, તેથી રણમત્ત થઈ સબળતાથી સામા પક્ષવાળાના રથેનાં ફક્ત એક મુકકી જે પાટુથીજ ભાંગીને ભૂકે કરી નાખતા હતા અને વિરહાક ( સિંહ સરખે તાડુકે) કરી અધિક બળને ગર્વ રાખી એક વીર બીજા વીરને વકારી-લલકારી કહેતા હતા કે-જે બરડાનો ભાર ઓછો કરવા ચાહત હો તો મારી સામે આવ! ઘણા વખતથી હું તારી જ રાહ જોઉં છું કે ક્યારે આવે ! વગેરે વ્યંગમાં મર્મભેદક વચને કહેતા હતા. તે વીર હાક સાંભળીને (લડાઈની કેળવણી ન પામેલા છતાં જરૂરી પ્રસંગે લડાઈમાં સામેલ રાખેલા ) હાથી ઘોડાઓ આમથી તેમ ડરી ચીસ પાડી ચોમેર નાસતા જણાયા. એવા વીરોને કણ ગાંજી શકે? કેમકે જીવમાત્રને મરણને મોટે ભય છે, તે ભય તે તેમણે દૂર કરેલો હતો, તો પછી તેઓ કેવી રીતે ગાંજ્યા જાય ? (મરણને ભય રાખે તેનેજ તાબે કરી શકાય છે.) તે વીરને મારવું કે મરવું એજ દઢ નિશ્ચય હતો, ત્યાં અડગ રહેવામાં બાકી જ શી ? આ પ્રમાણે યુદ્ધ ચાલતાં જોતજોતામાં લડાઈનું મેદાન, લેહીના ગારાથી મડદાઓના ઢગલાથી, ઘાયલ થયેલાઓની દયાજનક સ્થિતિથી અને લેહીની નદીઓ વહેવાથી બહુજ બીહામણું થઈ રહ્યું હતું, અને તેમાં વળી જબરું યુદ્ધ જામવાને લીધે ભૂત, પ્રેત, વ્યંતર, વીર, વૈતાળ, વગેરે તિયોનીવાળા દેવે જે લેહી માંસનાજ લુપી છે તેઓને લોહી માંસને