________________
૨૦૨
શ્રીપાળ રાજાને રાસ નથી. આમ જોતાં પ્રાણને પ્રેમરૂપ કહેતાં પણ બનતું નથી. અને જ્યારે પ્રાણ ને પ્રેમ અધિકતામાં ન્યૂનાધિક હોય તો તે બને જૂદાજ ગણાય છે. એથી જે પ્રેમ ને પ્રાણ બેને જુદા કહું તો અનુભવ શી રીતે મળે? કેમકે પ્રાણુ વગર પ્રેમને જાણનાર કેણ હેય? પ્રેમની ઓળખાણ પ્રાણુને જ છે. જે વસ્તુ જેનાથી જૂદી ન હોય તે જ તે વસ્તુને અનુભવ થાય છે. જુદી વસ્તુને અનુભવ થાય જ નહીં. જે ભિન્ન વસ્તુને અનુભવ થયો માની લેવાય તે અતી પ્રસંગ થાય, અને પ્રેમને અનુભવ તો મને થાય છે. (આમ એક બીજા સાથે વિરોધી સ્વભાવ સ્વરૂપ છે તો એ પ્રેમપદાર્થની અંદર એકય સમાવેશપણે-અવિરધભાવથી શી રીતે રહેલ છે) એજ માટે સમજુ છું કે મારા પ્રેમની અલૌકિક ગતિ છે. આ પ્રકારે સ્નેહવતી કુંવરી ચિંતવન અને સ્નેહસિંધુમાં નિમજજન કરતી હતી, એ જોઈ મહસેન રાજાએ પોતાની પુત્રીને શ્રીપાળ મહારાજા સાથે હસ્તમિલાપ કરાવ્યું. આ પ્રમાણે આઠ વિવાહિતા સ્ત્રીઓ એટલે કે મદનસેના, મદનમંજુષા, મદનમંજરી, ગુણસુંદરી, શ્રેયસુંદરી, શૃંગારસુંદરી અને તિલકસુંદરી; એ આઠે રાજકન્યાઓ અત્યંત અદ્ભુત સ્વરૂપવંતી એકઠી મળી; છતાં પણ જેમ મિત્રા તારા, બળા, દીપ્ત, સ્થિર, કાંતા, પ્રભા અને પરા; એ આઠ દષ્ટિ સહિત છતા સમકિતી જીવ નવમી સર્વ સંવરરૂપ વિરતીને ઈચ્છે છે તેમ, તથા પાંચ સમિતિ, ત્રણ ગુપ્તિ, એ આઠ પ્રવચન માતાયુક્ત ગુણવંત મુનિવર હોવા છતાં જેમ નવમી સમતાને ચાહે તેમ, તથા શુશ્રુષા, શ્રવણ, ગ્રહણ, ધારણું ઊહ, અપહ, અર્થવિજ્ઞાન અને તત્ત્વજ્ઞાન; એ આઠ બુદ્ધિયો સહિત યોગીશ્વર જેમ નવ સિદ્ધિને ચાહે છે તેમ, તથા અણિમા, મહિમા, ગરિમા, લધિમા, વશિતા, ઈશિતા, પ્રાકામ્ય અને કામાવસયિત્વા; એ આઠ સિદ્ધિ યુક્ત ગીંદ્ર જેમ નવમી મુકિત–મોક્ષને ચાહે છે, તેમ શ્રીપાળ મહારાજા આઠ રાણીઓ હાજર છતાં નવમી મયણાસુંદરી કે જેના સંગ પ્રભાવથી સર્વ સુખ સાનિધ્ય થયાં તેણીનું હંમેશાં ધ્યાન ધરે છે. એથી તેણીને તેમજ જનેતાને સ્નેહસહ નમન કરવા આતુરતા વધી પડેલ છે તે કારણને લીધે શ્રીપાળ મહારાજાએ ત્યાંથી કુચ કરવા સંબંધી તેજદાર નગારે ડંકા દેવરાવ્યા.
(૧૩–૨૩) હય ગય રહ ભડ મણિ કંચણે,
વળી સત્ય વસ્થ બહુ મૂલરે વિ, પગ પગ ભેટી જે નૃપ વરે,
તેનું ચક્રવતિ સમ સૂલરે. વિ. લી. ર૪