________________
૧૮૨
શ્રીપાળ રાજાના રાસ
અથઃ–આ મુજબ રાજાઓના મનરૂપી દરિયામાં આશા નિરાશાની ભરતીઓટનાં માજા' ચાલી રહ્યાં હતાં, તે દરમિયાન સ્વયંવર મંડપના મુખ્ય થાંભલામાં ગોઠવેલી સુંદર રત્નજડિત સાનાની પૂતળીની અંદર શ્રીપાળકુવરને મળેલા હારના દેવ-વિમળેશ્ર્વર યક્ષ દાખલ થઈ કહેવા લાગ્યા “ હું કુંવરી ! જો તું ગુણગ્રાહક અને ચતુર છે, તેા આ વામણાને તુરત વરી લે’ આવું ચમત્કારિક વચન સાંભળીને રાજકુમારીકાએ વામનના કંઠમાં તે જ ક્ષણે વરમાળ પહેરાવી તેને વરી લીધેા. જ્યારે વરમાળા પહેરાવી ત્યારે કુંવરીની અંતરંગ પ્રેમપરીક્ષા જોવા શ્રીપાળકુંવરે પેાતાનુ એવું તેા કૂમડું રૂપ બતાવવા માંડયું કે ન પૂછે! વાત ! તે જોઈને બધાએ કુબડાના તિરસ્કાર કરવા મડી પડયા, અને તે રાણા રાજા ગુસ્સે થઈને ખેલવા લાગ્યા કે—“આ ભાળી રામકુમારી ગુણુ કે અવગુણને પણ જાણી શકતી નથી, એથીજ શ્રેષ્ઠ રાજાઓને છેડી દઇ કૂબડાને વરે છે; પરંતુ આ કન્યારત્ન કૂખડાને લાયક નથી. સુગંધીવત પ તા દેવના અગાડીજ થવા લાયક છે, નહીં કે તેવા ધૂપ ગંદા ઉકરડાંની અગાડી કરવા! એમ ખેાલી કૂબડા પ્રત્યે તે કહેવા લાગ્યા—“એ બડા ! અમે હંસ જેવા છીએ, અને તું અત્યંત વિકરાળ કાગડા જેવા છે; માટે કહીએ છીએ કે શ્રેષ્ઠ માળા હસની ડાકમાં જ શાથે, નહી કે કાગડાની કાટમાં શેાલે ? એથી ઝેટ તું તારા કઠમાં પડેલી વરમાળા ઢે. જો નહીં તજી દઈશ તે તારી એ ગરદન અમારી આ તીખી તલવારની ધારથી લણી કાપી નાખીશું.” આવુ' તેઓનુ` ખેલવું સાંભળી વામન હસીને કહેવા લાગ્યા.—“હું અભાગિયાએ ! તમે કમનસીબને લીધે આ રાજકુમારીને વરવા ભાગ્યશાળી ન થયા, તે મારા ઉપર શા માટે ગુસ્સા લાવે છે ? ખરી રીતે તે તમારા પ્રારબ્ધ પર ગુસ્સા લાવી રૂષણું કરા કે જેણે તમને નિરાશ કર્યા છે. હવે તેા તમે બધાએ પરસ્ત્રીની અભિલાષા કરવાના પાપથી પાપી થયા છે; માટે એ પાપનું પ્રાયશ્ચિત લેવા માટે આ મારી તરવારની ધારારૂપી તીને ભેટી તમે પાવન થાઓ, અને જુએ તા ખરા કે મારા હાથ પણ કેવા છે ??” (મતલખ એ કે હવે આ રાજકુમારી મારી સ્રી થઇ છે જેથી એણીની ભણી ખરાખ નજર કરી તેા મારી તરવારનાજ ભાગ :થઈ પડશા, છતાં વિશ્વાસ ન
તજી
તમારા
૧ આ સબધ એજ ખેાધ આપે છે –પરીક્ષકજ પરીક્ષા કરી શકે છે, પણ ગમારને સાચી પરીક્ષાને ખેાધ શાના હ્રાય ? તથા દૈવની વિપરીતતાથી કાર્યની સફળતામાં પાછા પડેલા પુરૂષા હમેશાં ચડતી તિવાળાની ઇર્ષ્યા કરી હવતીઆં માર્યાંજ કરે છે; પરંતુ નથી વિચારતા કે જ્યાં દૈવની વિદ્ધતા છે ત્યાં ખીન્નપર ઈર્ષ્યા કરવી નકામી છે.