Page Text
________________
ખંડ ત્રીજે ,
૧૧ પસાર કર્યો છે ત્યારે કહો કે એ પંથની અંદર કંઈ વિશેષ નવાઈ પેદા કરનાર-કઈ આશ્ચર્યકારી૧ બનાવ જે છે” સાર્થવાહે કહ્યું :–“ મહારાજ ! જે આશ્ચર્યકારી બનાવ બનાવ નજરોનજર જે છે તે સાંભળો. કુંડળપુર નામનું મનને હરણ કરે એવું એક શહેર છે, કે જે અહીંથી બરોબર ચાર ગાઉ દૂર છે, તે શહેરને મકરકેતુ રાજા છે, તેની કપૂ૨ તિલકા નામની એક રાણી છે. તે રાણીના પેટથી બે પુત્ર તેમજ તે ઉપર એક ગુણવાન પુત્રી પેદા થયેલ છે; કે જેનું નામ ગુણસુંદરી (નામ પ્રમાણે સુંદર ગુણ ધરાવનારી ) છે અને રૂપમાં સ્વર્ગમાં વસનારી રંભા સરખી છે. એટલું જ નહીં પણ જગતભરમાં તેના રૂપગુણની બરોબરી બતાવવા ઉપમા આપીએ તેવો કઈ પદાર્થ પણ સરજાયેલ નથી. એટલે કે ગુણસુંદરી સ્ત્રીની ચોસઠ કળાઓને ખજાનો છે એથી તેમાં તે સુંદરી પૂર્ણ પ્રવીણતા ધરાવે છે, તેમ રાગ રાગિણીઓનાં સ્વરૂપ એટલે કે રાગ છ જાતના છે તે એ કેભૈરવ ૧, માલકોશ ૨, હીંડોલ ૩. શ્રીરાગ ૪, વસંત ૫, અને મલહાર ૬, એ છ રાગ છે. આ છ રાગની પાંચ પાંચ રાગિણીઓ છે. તે તે બધી મળી ૩૦ છે. એક એક રાગના આઠ આઠ પુત્ર તથા રાગ રાગિણીઓની ચાલે ગત વગેરે સર્વનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન ગુણસુંદરીએ મેળવ્યું છે, તેમજ તે તે રાગોના સ્વરૂપમાં જ્ઞાન, વજ ૧, રિષભ ૨, ગાંધાર ૩, મધ્યમ ૪, પંચમ ૫, ધૈવત ૬, નિષાધ છે; આ સાત સ્વર કે જે સા-રી-ગ-મ-પ-ધ -ની ભેદથી ઉપયોગમાં લેવાને રિવાજ છે તે, તથા ધૂઓ, માઠો, પડુમને, રૂપકે, જત્તિ, પડતાળે, એકતાળો, દ્વિતાલ, ત્રિતાલ, તાલ વગેરે તાળભેદ અને તંતુવિતાન એટલે ચાર, પાંચ, છ, સાત, તાર–તાંતની વીણા હોય તેમાં તાર. વધારવા કે ઘટાડવા (આકુંચન-પ્રસારણ) સંબંધીનું અને વીણા મેળવવા (સ્વર મેળવવા) નું જ્ઞાન પણ ગુણસુંદરીએ અનુપમ મેળવેલું છે; એટલું જ નહીં પણ જ્યારે ગુણસુંદરી વીણા બજાવે છે ત્યારે વેદોચ્ચાર બંધ પાડી ચાર મુખવાળે બ્રહ્મા પણ આઠ કાનોને સ્થિર રાખી તેણીને વીણુનાદ સાંભળવા આતુર બને છે–મતલબ કે એ એવી સુંદર રીતે વીણા બજાવનારી છે. આ સિવાય ધર્મ, વિજ્ઞાન, શબ્દ, આગમ, જ્યોતિષ, નિમિત્ત, વૈદ્યક અને પુરાણ એ શાસ્ત્રો તથા ધર્મકથાનુયેગ, ચરણકરણનુગ, ગણિતાનુયોગ અને દ્રવ્યાનુગ ઇત્યાદિ અલંકૃત સમસ્ત શાસ્ત્ર, તેમજ સમયાનુસાર પ્રસ્તાવિક શ્લોક બેલવા, તથા છંદભેદ-જાતિનું જાણવું અને કવિતા કરી જાણવી તેમાં નવરસ એટલે કે શૃંગાર, હાસ્ય, કરૂણા, રૌદ્ર, વીર, ભયાનક, બિભત્સ, અદ્દભુત અને શાંત એ નવ રસ છે, તેમાં પણ સ્થાઈ સાત્વિક
| SR No. | 006082 |
| Book Title | Shripal Rajano Ras |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhogilal Ratanchand Vora |
| Publisher | Bhogilal Ratanchand Vora |
| Publication Year | |
| Total Pages | 468 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |