________________
ખંડ ત્રીજો
૧૨૯ સુંદરીઓ તમારીજ થશે, પરંતુ જે કામ કરવાથી શ્રીપાળને તમારો પૂર્ણ વિશ્વાસ પડે તેવી રીતે શ્રીપાળની સાથે હળે મળો, મોઢેથી મીઠી વાતે કરે જેથી એ જાણે કે મને સાચો સ્નેહ લાવીનેજ શેઠ વાત કરે છે.” આ પ્રમાણે ચોથા પાપી મિત્રે યુક્તિ સાથે પોતાને ભાવ જાહેર કર્યો, એ સાંભળી તે વિસરભરી વાત શેઠના મનમાં વસી ગઈ અને મીઠી લાગી, કેમકે શેઠનો અને તે પાપી મિત્રને અંતકાળ નજીક આવી પહોંચ્યો હતો, જેના લીધે તેન(તે બેની) મતિ પણ ખસી ગઈ. રીત જ છે કે નજર અગાડી પડે દૂધનેશ્વર (કે બિલાડો ?) જોઈ શકે છે, પણ બરડાનો ભાર ઉતારવા ઉગામી રાખેલી લાકડી જોઈ શક્તો નથી; પરંતુ જ્યારે દૂધ પીવા જતાં માથામાં લાકડીની ચોટ લાગે ત્યારે રાંક જેવો થઈ જાય છે. તેમજ જે રોગી હોય છે તે ને આગ વધે તેવી ચીજો ખાય અથવા તેવી હવા વિહારાદિની રીત ઉપયોગમાં લે ને તે કુપચ્ચ દર્દ વધી પાડનાર છતાં મીઠું લાગે, પરંતુ જ્યારે તે કુપચ્ચથી ૮૮ વધી પડતાં વેદના વ્યાપે ત્યારે તે કુપચ્ચ અનિષ્ટકારી (મેત દેનાર) થઈ પડે છે. (કવિના કથનની ધ્વનિ એ છે કે વાંદરા અને રોગીની પેઠે શેઠ ને અને સાથી પણ ચેટ ખાવા મતની માગણું કરવા તૈયાર થઈ રહ્યા છે.) મ હ૮-૧૧)
બેસેં કુંવર પાસ, કે વિનય ઘણે કરેરે, કે વિનય, તું પ્રભુ જીવ આધાર, કે મુખેં ઈમ ઉચ્ચરે, કે મુખેં; પૂરવ પુણ્ય પસાય, કે તુમ સેવા મળીરે, કે તુમ, - પગ પગ તુહ પસાય, કે અહ આશા ફળીરે. કે અહ. ૧૨ જોતાં તુમ મુખચંદ, કે સવિ સુખ લેખીયેરે, કે સવિ, રખે તમારી વાત, કે વિરૂઈ દેખીયેરે, કે વિરૂઈ; કુંવર સઘળા વાત. તે સાચી સદહેરે. તે સાચી, દુર્જનની ગતિ ભાતિ. તે સજજન નવી લહેરે. તે સ. ૧૩ જે વાહણની કોર, કે માંચા બાંધિયારે, કે માંચા,
૧ આ કથન એજ શીખવે છે કે–ઠગારા કપટી સ્વાથી લેકે ઉપરથી બહુજ મીઠાશવાળાં કથને બોલે છે, ઘણીજ નમ્રતા તથા ચાર બતાવે છે પણ તે મીઠાશ નમ્રતા ને યારથી જરા પણ ન લલચાતાં ખબરદાર રહેવું, નહીં તો તેઓ તેમ કરી કદામાં ફસાવી ધારણા પાર પાડી ખીસ્સા ભરે છે. મીઠાંફાસીયાને, વગર કારણે તે સંબંધ વગર નમ્રતા બતાવનારા દગાખોરને અને બનાવટી પ્રેમ બતાવનારા દગાખોરને કદિ પણ વિશ્વાસ કરવા નહીં, અને વિશ્વાસ કરવો તે ઈજજત, જીવનની આશા છોડીજ દેવી.