Shripal Rajano Ras

SR No.: 006082
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhogilal Ratanchand Vora
Publisher: Bhogilal Ratanchand Vora
Total Pages: 468
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 152

૧૨૭ અર્થ-ધવળશેઠની આવી દશા જોઈ તેને તેના ચાર મિત્રોએ મળી પ્રેમ સહિત પૂછયું– ૧ તમને શું રેગ થયે છે કે તમે આમ ગુર્યા કરે છે? અથવા તે કંઈ આકરી-કઠીન ચિતા પેદા થઈ છે? જે તેમ હોય તોપણ ભાઈ! મનને કઠીન કરી ધર્યતા ધારણ કરે; અને જે દુઃખ હોય તે અમને કહે કે તેને ઉપાય વિચારિયે, અને ચિંતારૂપી સમુદ્રમાંથી તમને પાર ઉતારીયે.” આ પ્રમાણે મિત્રોના પૂછવાથી ધવળશેઠે લાજ મૂકીને મનમાં ચિંતવેલું કામ હતું તે કહ્યું. એ સાંભળીને ચારે મિત્રોએ કહ્યું–“ધિક્કાર છે તમે શું લવાર કર્યો ! પરસ્ત્રીના સંસર્ગ પાપથી એકજ ભવ નહીં, પણ ભભવ ભવસમુદ્રમાં ડૂબીએ છીએ.( જેથી તમોએ પરસ્ત્રીગમનની ઈચ્છા કરી તે પણ મહા દુઃખદાયી છે.) અને શ્રીપાળજીને મારવાને ઈરાદે રાખ્યો છે તે પણ અત્યંત દુઃખદાયી છે, કેમકે તે જગત જનોના મને રથ પૂર્ણ કરવા પવૃક્ષની ડાળ સન્માન છે, તો એવા કોણ મૂર્ખ હોય કે કલ્પવૃક્ષની ડાળને કુહાડેથી ઝુડી પડે ! એ કુંવર પરોપકારી કેવડાના ડોડાના સરખો છે અને જેને પ્રત્યક્ષપણે મહીમા પણ જોયેલ છે કે બે વખત તે (એક વખત બમ્બરરાયના હાથથી અને બીજી વખત કનકકેતુના હાથથી). એણે તમને જીવતા છોડાવ્યા, અને એ પાસે હતા તો ધનમાલ પણ ઉગર્યા તેમજ (ભરૂચ બંદરની અંદર) થભેલાં વહાણે પણ આગળ રહીને તાર્યા હતાં. (છતાં એ બધા ઉપકારે ભૂલી જઈ અપકાર કરવા ધારે છે એ અનિષ્ટ થવાનીજ નિશાની છે.) એના જે બીજે પુરૂષરોન જગતમાં કેઈ નથી. એ વાતે અમે કહીએ છીએ કે જે એનાથી દ્રોહ કરી એનું અનિષ્ટ–બુરું કરવા તાકશે, તે ખાત્રીથી માનજે કે વગર આયુ ખૂટયે કયાંક મોતને ભેટશે. એણે જે એટલી બધી ઋદ્ધિ મેળવી છે તો તે એના ભાગ્યબળથી જ મેળવી છે, એમ છતાં તમને આટલી બધી ટુબુદ્ધિ કેમ ગળામાં ભરાઈ પડી છે?
ત્રણ મિત્ર હિત શીખ, તે એમ દેઈ ગયારે, તે એમ,
૧ શેઠ ને તેના મિત્રોને સંવાદ પ્રથમ એ સૂચવે છે કે-મનના દુઃખની વાત સદમિત્ર અગાડી કહેવી જ જાઈએ કે જેથી તેનું નિવારણ થાય. બીજું એ સૂચવે છે કે-ઉપકારીના ઉપકાર ભૂલી જઈ તેના તરફ અપકાર કરવા એ તદ્દન ધિક્કારવા લાયક પંથ છે. એવી સાચી વાત કહી મિત્રને બેધ આપો તેવીજ રીતે પિતાને મિત્ર અવળે માગે દોરા હોય તો તેને રાજી રાખવા તેના વિચારને માટે હાજી હા કહેવી નહીં; પણ મિત્રની ચડતી થાય તેવી વાત દાખલા દલીલની સાથે દઢાવી નશીહત આપવી એજ સાચા ને પવિત્ર મિત્રની ફરજ છે. ત્રીજું એ સૂચવે છે કે દુષ્ટને દુષ્ટ, ધમીને ધમી મળે તો જ આનંદ આપે છે. અથવા તો સામાનું-મન જે કામથી રાજી હોય તેવી વાત કરી પોતાના સ્વાર્થ સિદ્ધ કરી લે. ધનવાન ફરી ફરીને કયાં હાથ આવનાર છે. તેમ ધનવાનનું એવા રસ્તાથીજ પાણી થાય છે માટે મિજાજને મળતા થઇ વહાલા થવું જેથી પક્ષ વધે છે.