________________
૨૮૪
કે શરીરમાં તત્ (બ્રહ્મ) ગુદ્ધિઃ અર્થાત્ તે શરીર જ આત્મા છે તેવું માનવું, તેવી ભ્રાંતિ કે જેના દ્વારા અનાત્મવસ્તુને આત્મા તરીકે ગ્રહણ કરાય છે અને “અસત’ને સત્ય તરીકે માની લેવાય છે. એ જ મોટામાં મોટું બંધન છે. આવી દેહાત્મ, અસત કે અનાત્મ બુદ્ધિવાળાને અત્રે ઉપદેશાયું છે કે, “તમન્ તત્ યુદ્ધિઃ ” જેમ કોઈ સર્પને દોરી સમજીને પકડે એને અનેક અનર્થો અને દુઃખો પ્રાપ્ત થાય છે, તેમ હે શિષ્ય! હે મિત્ર! હે સખા! યાદ રાખવું કે જે અસત્યને સત્યરૂપે, અનાત્માને આત્મા રૂપે કે જડ, નાશવાન દેહને ચેતન આત્મારૂપે ગ્રહણ કરે છે અને દેહમાં “માઁ ભાવ અને “મમ'ભાવ ઊભો કરી, “હું જ દેહ કે દેહ મારો છે', એવું માને છે તેને અનેક પ્રકારના અનર્થો અને દુઃખ પ્રાપ્ત થાય છે. એને જ બંધન કહેવાય છે.
(છંદ-ઉપજાતિ) अखंडनित्याद्वयबोधशक्तया
स्फुरन्तमात्मानमनन्तवैभवम् । समावृणोत्यावृतिशक्तिरेषा
तमोमयी राहुरिवार्कबिम्बम् ॥१४१॥
- રાહુ
વિવું રૂવ = સૂર્યને ઢાંકી દે છે તેમ, तमोमयी = તમોગુણથી પૂર્ણ gષા માવૃતિnિ: = આ આવરણશક્તિ ભવંડ-નિત્ય- = અખંડ,
નિત્ય(અને) મહયવો શક્ય = અદ્વૈત જ્ઞાનશક્તિથી
રત્નમ્ = સ્ફરી રહેલા મનન્તવૈભવમ્ = અવિનાશીપણું જેનો વૈભવ છે (તેવા). आत्मानम् = આત્માને સમાવૃતિ = સારી રીતે ઢાંકી દે છે.
