________________
– રસમય મરણની સાધના
-2)
સંસારમાં ૮૪ લાખ યોનિમાં જીવ સતત દડાની જેમ એકગતિથી બીજી ગતિમાં ફેંકાતો જાય છે. જીવના આયુષ્યનો કોઈ ભરોસો નથી. ક્યાં, કયા સમયે, કઈ અવસ્થામાં માણસની મોત આવી જાય એ કંઈ કહેવાય નહીં. અને જીવને જો મૃત્યુના સમયે સમાધિ ન રહે તો જીવની દુર્ગતિ થઈ શકે છે. કોઈએ કહ્યું પણ છે કે “જો સવારની ચા બગડે તો દિવસ બગડે છે. અથાણું બગડે તો વર્ષ બગડે છે અને જો મૃત્યુ બગડે તો ભવોભવ બગડી જાય છે.” કેમકે દુર્ગતિમાં ગયા પછી જીવ સતત પાપોનો જ બંધ કરે છે, જેથી એ ભવ પૂર્ણ કર્યા પછી ફરીથી ખરાબ ગતિમાં જ જાય છે. આ ચક્કર સતત ચાલુ રહે છે. બિચારો જીવ મનુષ્ય ભવ તેમજ જૈન ધર્મ પ્રાપ્ત કરવા છતાં પણ સમાધિ મરણનું જ્ઞાન ન હોવાને કારણે દુર્ગતિમાં ચાલ્યો જાય છે. માટે જીવને પોતાનું મરણ સુધારવાનું થોડું જ્ઞાન હોવું જોઈએ.
જૈનિજમ કોર્સની ત્રીજી પુસ્તકમાં સીમંધર સ્વામિની પાસે અમારે જાવું છે” આ ચેપ્ટરમાં પોતાના પરભવનું લક્ષ્ય બતાવ્યું છે. એના અનુસાર જીવનભર આ લક્ષ્યને દઢ બનાવતાં રહેવું, જેથી અંતસમયમાં પ્રભુ યાદ આવી જાય.
પૂ.ઉપાધ્યાય વિનયવિજયજી મ.સા. રચિત “પુણ્ય પ્રકાશના સ્તવનમાં અંતિમ સમયમાં સમાધિ પ્રાપ્તિ માટે નિર્ધામણાના ૧૦ અધિકાર (વાતો) બતાવ્યા છે. પ્રત્યેક વ્યક્તિએ આ ૧૦ વાતો કઠંસ્થ કરી લેવી જોઈએ. જેથી આ વાતો પોતાની તથા બીજાઓના મૃત્યુમાં સમાધિ આપવામાં ઉપયોગી બની શકે. કોઈના મૃત્યુના અવસરે ગુરુ ભગવંતનો યોગ હોય તો એમને બોલાવીને એમની પાસે નિર્ધામણા કરાવવી. જો ગુરુ ભગવંતનો યોગ ન હોય તો સ્વયંને સમાધિ-મરણ સંબંધી જ્ઞાન હોવાથી બીજાઓને નિર્ધામણા કરાવી શકાય છે.
# સમાધિ મરણ સંબંધી નિર્ધામણાના ૧૦ આવકાર આ પ્રમાણે છે: (1) ક્ષતચાલી માલોચના:
પ્રત્યેક આત્મા અનંતકાળથી ભવ-ભ્રમણ કરી રહ્યો છે.ભવ-ભ્રમણના કારણે પાપનો બંધ પણ અનાદિકાળથી ચાલી રહ્યો છે. પાપ જ જીવને દુઃખી બનાવે છે. માટે મૃત્યુથી પહેલા આ ભવની સાથે પૂર્વભવના પાપોનું પણ અંતર મનથી પ્રાયશ્ચિત કરવું જોઈએ. આ ભવના પાપોની આલોચના માટે આ જ કોર્સના “ભવ આલોચના ચેપ્ટરમાં વિસ્તારથી બતાવ્યું છે.