Page Text
________________
૬. સંઘાતન નામકર્મ: ઔદારિકાદિ શરીર બનાવવા માટે એને યોગ્ય વર્ગણાઓને એકઠા કરવાનું કાર્ય સંઘાતન નામકર્મ દ્વારા થાય છે. એના ૫ ભેદ છે. (૧) ઔદારિક સંઘાતન (૨) વૈક્રિય સંઘાતન (૩) આહારક સંઘાતન (૪) તેજસ સંઘાતન (૫) કાર્યણ સંઘાતન ૭. સંઘાણા નામકર્મઃ શરીરના હાડકાઓની મજબૂતીને નિર્ધારિત કરવાવાળા કર્મને સંઘયણ નામકર્મ કહેવાય છે. આના ૬ ભેદ છે.
૧. વજ8ષભ નારાચ સંઘયણઃ બે હાડકાઓની વચ્ચે મર્કટબંધ (હાડકાઓનો પરસ્પર સંબંધ - વાંદરાનું બચ્ચું મૌને જે રીતે મજબૂતીથી પકડે છે -એ મર્કટબંધ) હોય એની ઉપર હાડકાઓની પટ્ટી લપેટેલી હોય. તથા એ હાડકાઓની વચ્ચે ઉપરથી નીચે આર-પાર કરવામાં આવેલી વજ જેવી હાડકાની ખીલી હોય, હાડકાઓની એવી સંરચનાને વજઋષભ નારા સંઘયણ કહેવાય છે. જેમાં વજ = હાડકાની ખીલી, ઋષભ = હાડકાઓનો પટ્ટો, નારાચ = હાડકાઓનુ મર્કટ બંધ સમાન મજબૂતીથી પરસ્પર બંધાવવું. આ સંઘયણ અતિ મજબૂત હોવાથી આ સંઘયણ દ્વારા જ જીવ સાધના કરીને કર્મ ખપાવીને મોક્ષમાં જઈ શકે છે. અથવા પાપ કર્મ બાંધીને સાતમી નરકમાં પણ જઈ શકે છે.
૨. ઋષભનારાયઃ એ પહેલાં સંઘયણ જેવું જ હોય છે એમાં માત્ર હાડકાની ખીલી નથી હોતી. આ પહેલાની અપેક્ષાએ ઓછો મજબૂત હોય છે.
૩. નારાયઃ માત્ર મર્કટબંધ હોય છે. ૪. અર્ધનારાચઃ માત્ર એક તરફ જ મર્કટબંધ હોય છે. અને બીજી બાજુ ખીલી હોય છે. ૫. કાલિકા માત્ર ખીલીથી હાડકાઓ જોડાયેલા હોય છે.
૬. છેવટ્ટ - માત્ર બે હાડકાઓ પરસ્પર અગ્રભાગથી સ્પર્શ કરેલા હોય છે. ૮. સંસ્થા નામકર્મ આ કર્મના ઉદયથી શરીરની સારી કે ખોટી આકૃતિ મળે છે. આના ૬ ભેદ છે.
૧. સમચતુરગ્ન સંસ્થાનઃ સમસમાન, ચતુઃ =ચાર, અગ્ન = ખૂણા, એટલે કે પદ્માસનમાં બેઠેલા વ્યક્તિને (૧) જમણા ઘૂંટણથી ડાબા ઘૂંટણની વચ્ચેનું અંતર (૨) ડાબા ઘૂંટણથી જમણા ખભાની વચ્ચેનું અંતર (૩) જમણા ઘૂંટણથી ડાબા ખભાની વચ્ચેનું અંતર (૪) ઘુંટણ ના મધ્યભાગ થી લલાટની વચ્ચેનું અંતર, આ ચાર ખૂણા જેમાં એકસમાન હોય એવી આકૃતિ બનાવાવાળું કર્મ સમચતુરસ્ત્ર સંસ્થાન નામકર્મ કહેવાય છે. ઉદા. પ્રભુની પ્રતિમા.
૨. ન્યગ્રોધ પરિમંડલ: વટવૃક્ષની જેમ નાભિથી ઉપરના અંગ લક્ષણવાળા અને નીચેના અંગ લક્ષણહીન હોય છે.
૩. સાદિ નાભિથી નીચેના અંગ લક્ષણ સહિત અને ઉપરના અંગ લક્ષણ હીન હોય છે. -
૪. વામન મસ્તક, ગળું, હાથ-પગ વગેરે લક્ષણ સહિત હોય છે. બાકીના અવયવ લક્ષણહીન હોય છે.
| SR No. | 006050 |
| Book Title | Jainism Course Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Maniprabhashreeji |
| Publisher | Adinath Rajendra Jain Shwetambara Pedhi |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 222 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |