________________
૪. પ્રથલા પ્રયલા - ચાલતા-ચાલતા ઊંઘ આવી જાય. ૫. ત્યાજ્ઞદ્ધિ (થિરાદ્ધી) – જેમાં દિવસમાં વિચારેલા કાર્યોને નિદ્રિત અવસ્થામાં કરીને આવી જાય.
દર્શન એ સામાન્ય સમજરૂપ છે. જ્યારે જ્ઞાન વિશેષ સમજરૂપ છે, વિશેષાત્મક બોધ છે. જેમ કે ઘડો જોવાથી આ ઘડો છે એટલું જ જાણવું એ દર્શન છે. અને ઘડો જોયા પછી આ અમદાવાદ કે સૂરત વગેરે કયા ક્ષેત્રનો છે? સર્દી-ગરમી કયા સમયમાં બનેલો છે? માટી, સોનું વગેરે કયા દ્રવ્યથી બનેલો છે? તેમજ કયા વર્ણનો છે? પાણીને ઠંડુ કરવું વગેરે કેવા સ્વભાવનો છે? આ બધું જાણવું એ વિશેષ બોધ જ્ઞાન કહેવાય છે. ૩. મોહofીય કર્મ : આના મુખ્ય બે ભેદ છે. ૧. દર્શકો મોહકીય કર્મ આ કર્મ સમ્ય દર્શનનું આવરણ કરે છે. ' ૨. ચારિત્ર મોહનીય કર્મ આ કર્મ સાચી સમજ હોવા છતાં પણ ચારિત્રનો ઉદય થવા નથી દેતો. ૧. દર્શન મોહનીયના ૩ ભેદ છેઃ
a. મિથ્યાત્વ મોહનીયઃ આ કર્મના ઉદયથી જીવને અતત્ત્વો પ્રત્યે શ્રદ્ધા હોય છે, પરંતુ પરમાત્મા દ્વારા કથિત તત્ત્વો ઉપર શ્રદ્ધા કે રુચિ થતી નથી. સત્ય સમજાતું નથી.
5. મિશ્ર મોહનીય અતત્ત્વ ઉપર તથા પરમાત્મા દ્વારા કથિત તત્ત્વો ઉપર રૂચિ પણ નહી અને અરુચિપણ નહી અર્થાત્ તત્ત્વ ઉપર શ્રદ્ધા પણ નથી હોતી અને અશ્રદ્ધા પણ નથી હોતી.
૮. સમકિત મોહનીયઃ આ કર્મના ઉદયથી પરમાત્મા દ્વારા કથિત તત્ત્વ ઉપર રુચિ થાય છે, પરંતુ શંકા વગેરે દોષ ફરીથી આવી શકે છે. મિથ્યાત્વ મોહનીયનો એવો મંદ ઉદય કે જે સમ્પર્વને રોકી નથી શકતો, એ સમ્યકત્વ મોહનીય કહેવાય છે. જયાં સુધી આ છે ત્યાં સુધી અતિચાર લાગવાની સંભાવના હોય છે.
૨. ચારિત્ર મોહનીય કર્મ ચારિત્ર મોહનીયના ૧૬ કષાય +૯નો કષાય આ પ્રમાણે ૨૫ ભેદ છે. કષ = સંસાર, આય = લાભ એટલે કે જેનાથી સંસારનો લાભ થાય છે, એ કષાય કહેવાય છે. આ કષાયોને એટલે કે ક્રોધ, માન, માયા અને લોભને અનંતાનુબંધી વગેરે ચારથી ગુણવાથી ૪ x ૪ = ૧૬ કષાય થાય છે.
