________________
એમના માતા-પિતા પરલોક પ્રયાણ કરી ગયા. માતા-પિતાના અકસ્માતુ નિધનથી રત્નરાજનું મન સંસારથી વિરક્ત થઈ ગયું.
સંયોગવશ એજ વર્ષે પ્રમોદસૂરીશ્વરજી મ.સા.નું ચાતુર્માસ ભરતપુરમાં થયું. એમના ભાવવાહી પ્રવચનોથી રત્નરાજે જાણ્યું કે “જો વ્યક્તિ મનુષ્યભવમાં સ્વ-પર કલ્યાણ ન કરે તો એનું જીવન નિષ્ફળ થઈ જાય છે. માટે “જ્ઞાનસ્ય સારું વિરતિ” આ સૂત્રના અનુસારે રત્નરાજે પણ સંયમ ગ્રહણ કરવાનો નિર્ણય કર્યો. પોતાના ભાઈ-ભાભી પાસે સંયમની આજ્ઞા ગ્રહણ કરીને ઉદયપુરમાં ૧૯૦૪ વૈશાખ સુદ પાંચમ, શુક્રવારના શુભ દિવસે એમણે ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું. એમનું નામ રત્નવિજયજી” આપવામાં આવ્યું. દીક્ષા પછી ખરત્તરગચ્છીય સાગરચન્દ્રજી મહારાજની પાસે પાંચ વર્ષના અલ્પકાળમાં જ એમણે ન્યાય સિદ્ધાંત મુક્તાવલી, વ્યાકરણ, કાવ્ય, કોષ, અલંકાર, જયોતિષ શાસ્ત્રાદિ ગ્રંથોનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું. તથા શ્રીપૂજ્ય દેવેન્દ્રસૂરિજીની પાસે ૩ વર્ષ સુધી શંકા-સમાધાન સહિત સુચારુ રૂપથી ૪૫ આગમોનો પણ અભ્યાસ કર્યો. શ્રીપૂજ્યજીએ રત્નવિજયજીને વિનયવિવેકાદિ ઉત્તમ ગુણોથી સુશોભિત જોઈ તથા એમને યોગ્ય પાત્ર જાણીને પરંપરાથી ચાલી આવતી કેટલીય અલભ્ય વિદ્યાઓ પ્રદાન કરી. ત્યારપછી રાધનપુરમાં શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિજીએ પોતાનો અંતિમ સમય જાણીને શ્રી ધીરવિજયજીને શ્રી પૂજયપદ આપીને ધરણેન્દ્રસૂરિ બનાવ્યા.
પરંતુ હજુ તેઓ આના લાયક ન હોવાને કારણે તપાગચ્છને સંભાળવાનો ભાર પન્યાસ રત્નવિજયજીને સોંપ્યો. અને શ્રીપૂજય બનેલ ધરણેન્દ્રસૂરિજીને કહ્યું “ધરણેન્દ્રસૂરિ આપ પણ રત્નવિજયજીની પાસે રહીને જ્ઞાનાર્જન કરજો, એમની આજ્ઞાને શિરોધાર્યકરજો તથા તેઓ જે મર્યાદાઓ બતાવે તેનું ઉલ્લંઘન કરશો નહીં.” પં. રત્નવિજયજીએ પણ નિષ્ઠાપૂર્વક પોતાની જવાબદારીને નિભાવતાં અલ્પ આયુમાં ધરણેન્દ્રસૂરિ વગેરે ૫૦થતિઓને આગમોનું અધ્યયન કરાવ્યું અને બીકાનેર તથા જોધપુરનાં નરેશને પોતાના વિદ્યાબળથી ખુશ કરીને ધરણેન્દ્રસૂરિજીને છડી-ચામર વગેરે રાજ સન્માન અપાવ્યા. ધરણેન્દ્રસૂરિજીએ વિક્રમ સંવત ૧૯૨૩માં પં.રત્નવિજયજીને દફતરી પદથી સન્માનિત કર્યા. પૂરા ગચ્છમાં પં.રત્નવિજયજીનું બહુ જ માન-સન્માન હતું. પરંતુ એમની અલિપ્ત આત્મામાં સદૈવ શુદ્ધ સાધ્વાચારની જ ઝંખના હતી. અને બીજી બાજુ ગચ્છની વધતી જતી શિથિલતાથી એમનું મન હંમેશા ચિંતિત રહેતું હતું.
૧૯૨૩માં ઘાણેરાવમાં રત્નવિજયજીના મેઘ સમાન ગંભીરવાણીમાં ચાલી રહેલા ભાવવાહી પ્રવચનોની સર્વત્ર પ્રશંસા થવા લાગી. નાડોલ, સાદડી, વગેરે આસ-પાસના ગામના નિવાસી પણ વ્યાખ્યાન શ્રવણ માટે આવતા હતા. તથા વ્યાખ્યાન સાંભળીને મુક્ત કંઠે રત્નવિજયજીની પ્રશંસા કરતા હતા. પન્યાસજીની વધતી કીર્તિ તથા વધતા ભક્તોને જોઈ પૂજ્યશ્રી મનમાં ને મનમાં એમની ઇર્ષા