________________
દેવવંદન
પ્ર. દેવવંદન એટલે શું ?
ઉ. જેમાં પાંચ દંડક, પ્રણિધાન સૂત્ર, ચૈત્યવંદન, સ્તુતિ, સ્તવન દ્વારા વિશિષ્ટ પ્રકારથી પ્રભુને વંદના કરવામાં આવે છે. એને દેવવંદન કહે છે.
પ્ર.
દંડક એટલે શું ? તે કયા કયા છે ?
ઉ. અતિ ગહન અર્થથી યુક્ત તેમજ વારંવાર ઉપયોગમાં આવવાવાળા મુખ્ય સૂત્રોને શાસ્ત્રમાં દંડક કહેવામાં આવે છે. તથા જે દંડની જેમ સરળતાથી, યથોક્ત મુદ્રાથી, અસ્ખલિત રૂપે બોલવામાં આવે છે, તેને દંડક કહેવાય છે. તે પાંચ દંડક આ પ્રમાણે છે.
(૧) નમ્રુત્યુણં (૨) અરિહંત ચેઈયાણું (૩) લોગસ્સ (૪) પુખ્ખર-વર-દીવઢે (૫) સિદ્ધાણંબુદ્ધાણં.
પ્રણિધાનના ત્રણ સૂત્રો કયા કયા છે ?
ઉ. જાવંતિ ચેઈયાઈ, જાવંત કે વિ સાહૂ, જય વીયરાય
. દેવવંદન ના સૂત્રો કેવા ભાવથી બોલવા, તથા તેની સાથે ચૈત્યવંદન, સ્તુતિ (જોડા) તેમજ સ્તવનનો શું સંબંધ છે ?
ઉ.દેવવંદન ના સૂત્રો પ્રાકૃત ભાષામાં ગણધર રચિત તેમજ રહસ્યોથી ભરપૂર હોય છે. માટે સૂત્રોની શુદ્ધિ તેમજ છંદને ધ્યાનમાં રાખીને બહુમાન તેમજ અહોભાવ પૂર્વક બોલવું જોઈએ, જેનાથી વિશિષ્ટ કર્મનિર્જરા થાય છે. તથા ચૈત્યવંદન-સ્તુતિ-સ્તવન હિન્દી ગુજરાતી આદિ લોક ભાષામાં હોવાથી વ્યક્તિ રાગમાં ગાઈને પોતાના હૃદયને ગદ્-ગદ્ બનાવી શકે છે. ચૈત્યવંદનમાં પ્રભુનો અલ્પાક્ષરી પરિચય અથવા વંદના હોય છે. તેમજ જંકિંચિમાં ત્રણેય લોકના સર્વ તીર્થની પ્રાકૃત ભાષામાં વંદના કરી છે. પછી નમ્રુત્યુર્ણ તેમજ અરિહંત ચેઇયાણંમાં પ્રસ્તુત જિનની પ્રાકૃતમાં ગુણગાન કરી પ્રસ્તુત ભગવાનની પ્રથમ થોય હોય છે. લોગસ્સમાં ચોવીશ જિનની પ્રાકૃતમાં નામસ્તવનાની પછી દ્વિતીય ચોવીશ જિનની થોય, પુષ્નર-વરદીવàમાં શ્રુતજ્ઞાનની પ્રાકૃતમાં મહિમા બતાવીને તૃતીય આગમની થોય બોલવાથી ભાવોમાં વિશેષ વૃદ્ધિ થાય છે. પછી અનંત સિદ્ધ ભગવંત વગેરેને વંદના કરતા સિદ્ધાણં બુદ્ધાણં સૂત્ર પ્રાકૃત ભાષામાં બોલાય છે. (ચાર થોયવાળા વૈયાવચ્ચગરાણં સૂત્રના પછી ચોથી શાસન દેવની સ્તુતિ બોલે છે.)
123
