________________
"""પિISITION ." પાઠશાળા એટલે સંસ્કારોનું મંદિર. જૈન કુળમાં જન્મ લેવાથી તમે જૈન તો બની ગયા, પણ જૈન કેવા હોવા જોઈએ? એનું સાચું શિક્ષણ પાઠશાળાથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. વ્યક્તિના જીવનમાં જેટલી જરૂરીયાત વ્યવહારિક શિક્ષણની છે, તેનાથી અનેકગણી આવશ્યક્તા સંસ્કારોનું બીજારોપણ કરાવનાર ધાર્મિક શિક્ષણની પણ છે. પાઠશાળા એટલે શું? (૧) જે આપણને સમ્યજ્ઞાન આપે છે તેનું નામ પાઠશાળા. (૨) જે બાળકોમાં શીલ રક્ષાના સંસ્કારોનું રોપણ કરે છે, તેનું નામ છે પાઠશાળા. (૩) જે શાસન રક્ષા નું બળ આપે છે તેનું નામ છે પાઠશાળા. (૪) જે અમને ખુમારી, ધૈર્ય, સત્ત્વ, શૌર્ય, સાહસથી જીવવાનું શીખવાડે છે, તેનું નામ છે પાઠશાળા. (૫) જે દુઃખના સમયમાં સમાધિ અને સમાધાનની રાહ દેખાડે છે, તેનું નામ છે પાઠશાળા. વઠerળાનું મહત્ત્વ : વર્તમાનની શિક્ષણ પદ્ધતિથી વિકૃત બનેલા બાળકોના મગજને સુસંસ્કૃત બનાવવા માટે પાઠશાળા એક સંજીવની ઔષધ સમાન છે. માઁ બાળકોનાં જીવન નિર્વાહની ચિંતા કરે છે, જયારે પાઠશાળા એ છે જે બાળકોના જીવન નિર્માણની ચિંતા કરે છે. દરેક ગામડા-શહેરમાં સાધુ-સાધ્વીનો યોગ પ્રાપ્ત થવો નામુમકિન છે અને જો પ્રાપ્ત થઈ જાય તો માત્ર ચાતુર્માસના ચાર મહિના માટે. આટલા ઓછા સમયમાં જ્ઞાનની સંપૂર્ણ શિક્ષા પ્રાપ્ત કરવી સંભવ નથી. એવામાં પાઠશાળા જ એક એવું સ્થાન છે જ્યાં જઈને વ્યક્તિ દરેક દિવસ જ્ઞાન મેળવી શકે છે. દિવાને સળગતો રાખવા માટે જેમ તેલ અને ઘીની જરૂર પડે છે. તેમ આજે એટલી જ જરૂરત છે સમ્યજ્ઞાન દેવાવાળી પાઠશાળાની. કારણ કે બાળકો કાચા ઘડા જેવા હોય છે. એ કાચા ઘડાને કુંભાર જે આકાર આપવા ઈચ્છે તેવો આકાર આપી શકે છે. પણ ઘડો પાકો થઈ ગયા પછી જો કુંભાર એનો આકાર બદલવા માંગે તો તે ઘડો ફૂટી જાય છે, પણ એનો આકાર પરિવર્તિત થતો નથી. એવી જ રીતે બાળકોની નાની ઉંમર સંસ્કાર ગ્રહણ કરવાની હોય છે. એ સમયે એમને જેવા સંસ્કાર આપીએ, તેવા સંસ્કારોમાં બાળકોનું જીવન ઢળી જાય છે. મોટા થઈ ગયા પછી એમનામાં સંસ્કારોનું રોપણ કરવા જઈશું તો એની એજ હાલત થશે જે પાકા ઘડાની થાય છે. નાની ઉંમરમાં બાળકોની સ્મરણ શક્તિ બહુ જ તેજ હોય છે. એવા સમયમાં એમને પાઠશાળા મોકલવાથી એ બાળકો સ્વયંના, પરિવારના અને શાસનના ભવિષ્યને ઉજ્જવળ બનાવી શકે છે.