________________
શાસ્ત્રાનુસાર અંગુલના ત્રણ પ્રકાર
૧. પ્રમાણાંગુલ : શ્રી ઋષભદેવ પ્રભુના અંગુલ (ખુદના અંગુલથી એમના દેહમાન ૧૨૦ અંગુલ હતા.)
૨. ઉત્સેધાંગુલ : શ્રી મહાવીર સ્વામીના અંગુલથી અડધા (વીર પ્રભુના દેહમાન પોતાના અંગુલથી ૮૪ અંકુલના હતા.)
૩. આત્માંગુલ: કોઈ પણ કાળમાં કોઈ પણ વ્યક્તિના પોતાના અંગુલના માપ.
શાસ્ત્રમાં પૃથ્વી આદિ શાશ્વત પદાર્થોમાં જે માપ આપ્યા છે, તે પ્રમાણાંગુલથી બતાવ્યા છે અને શરીર આદિની ઊંચાઈ ઉત્સેધાંગુલથી બતાવવામાં આવી છે. ઉત્સેધાંગુલ થી પ્રમાણાંગુલ ૪૦૦ ગણો વધારે મોટો છે.
ઉત્સેધાંગુલથી ઋષભદેવ તથા વીર પ્રભુની કાયા ઃ ઋષભદેવ પ્રભુના ૧૨૦ અંગુલનો ઉત્સેધાંગુલ બનાવવા માટે ૪૦૦થી ગુણાકાર કરવો. ૧૨૦ × ૪૦૦=૪૮૦૦૦. તેને ધનુષ બનાવવા માટે ૯૬થી ભાંગી દેવાથી ૫૦૦ ધનુષની કાયા આવે છે.
વર્તમાન કાલીન માપની સમજ : વર્તમાન કાલીન અંગુલ લગભગ ઉત્સેધાંગુલ જેટલું છે. માટે શાશ્વત પદાર્થોના વર્તમાન કાલીન માપ નિકાળવા માટે ૪૦૦થી ગુણજો. જેનો ગુણાંક નિમ્નાનુસાર છે.
શાશ્વત પદાર્થોના ૧ યોજન
શાશ્વત પદાર્થોના ૪ ગાઉ શાશ્વત પદાર્થોના ૧૨ કિ.મી.
=
=
=
વર્તમાન કાલીન ૪૦૦ યોજન
વર્તમાન કાલીન ૧૬૦૦ ગાઉ વર્તમાન કાલીન ૪૮૦૦ કિ.મી.
158
