________________
મુદ્રાઓની વિશેષ સમજ તેમજ ઉપયોગી
ચિત્ર-૧
આમાં બંને હાથ, ઘૂંટણા તેમજ મસ્તક આ પાંચ અંગો જમીનને સ્પર્શ થવા જોઈએ. તેમજ ૧૭ પ્રમાર્જના નીચે પ્રમાણે કરવા. વાંદણામાં પણ આ ૧૭ પ્રમાર્જનાનો ઉપયોગ કરવો. ૩ પ્રમાર્જના
૩ પ્રમાર્જના
ઉભા-ઉભા પાછળ બંને પગના ઘૂંટણ તેમજ વચ્ચેના ભાગમાં આગળ બંને પગના ઘૂંટણ તેમજ વચ્ચેના ભાગમાં ખમાસમણામાં જ્યાં પગ, મસ્તક તેમજ હાથ રાખવાનો છે તેના આગળની ભૂમિ ઉપર
બેઠા પછી બંને હાથે મુહપત્તિથી
ચરવળા ઉપર જ્યા મસ્તક રાખવાનું હોય ત્યાં મુહપત્તિથી ઉભા થતા સમયે જ્યાં પગ રાખવાનો છે તે જગ્યાએ પાછળ
કુલ
ચિત્ર-૨
ઈરિયાવહિયં વગેરે ઉભા-ઉભા જે સૂત્ર બોલાય છે, તે ઉભા-ઉભા યોગમુદ્રામાં બોલવા. સૂત્રબોલતા સમયે મુહપત્તિનો ખુલ્લા ભાગજમણી તરફ રાખવો તેમજતેમાં કિનારી નીચે હોવી જોઈએ. ચિત્ર-૩ બંને હાથને કોણી સુધી મેળવીને પેટથી સ્પર્શ કરવી. તેમજ બંને હાથની આંગળીઓ એકબીજાના હાથમાં નાખવી. (બેઠા બેઠા યોગમુદ્રામાં)
ચિત્ર-૪
મુક્તાસુક્તિ મુદ્રા : આ મુદ્રામાં બંને હથેળીને છીપ આકારની બનાવવી.
ચિત્ર-૫ કાઉસ્સગ્ગ મુદ્રા : કાઉસ્સગ્ગ આ મુદ્રામાં કરવામાં આવે છે તથા કાઉસ્સગ્ગના સમયે ૧૭દોષોનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. જેમ કે આંગળી, હોઠ, જીભ, શરીર, આંખો, મસ્તક વગેરે નહીં હલાવવા તેમજ પગ તથા હાથને બરાબર મુદ્રાની અનુસાર રાખવા. બે પગના વચ્ચે આગળ ચાર આંગળ તેમજ પાછળ ચાર આંગળથી થોડી ઓછી જગ્યા છોડવી. કાઉસ્સગ્ગના સમયે ચરવળો ડાબા હાથમાં તેમજ મુહપત્તિ જમણા હાથની બે આંગળીઓમાં રાખવી. ચરવળાની ડાંડી આગળ દશી પાછળ રહેવી જોઈએ. મુહપત્તિનો ખોલેલો ભાગ પાછળ રહેવો જોઈએ.
ચિત્ર ૬ થી ૧૧ સુધી ચિત્રની અનુસાર સમજો.
ચિત્ર-૧૨ વાંદણાની મુદ્રા ઃ નિમ્ન આવર્તોના ઉચ્ચારણ હેતુ ચિત્રમાં વર્ણીત અ ઈ ઉ ઊ મુદ્રાનો ઉપયોગ કરવો. અહો, કાર્ય, કાય, જત્તા ભે, જવણિ જ્યં ચ ભે.
B-હો
B-યં
A-અ
A-કા
૩ પ્રમાર્જના
૨ પ્રમાર્જના
૩ પ્રમાર્જના
૩ પ્રમાર્જના
૧૭ પ્રમાર્જના
110
