________________
૪૮૭
આશ્રવાદિ ૭-૮-૯-૧૦ ભાવનાઓ
શ્રી જિનેશ્વરએ પરને અતિ દુષ્ટ આક્રમણ કરવારૂપ (દુઠચિનાણું=) દુષ્ટ ભાવે બાંધેલાં એવાં પૂર્વે સ્વયં કરેલાં કર્મોની મુક્તિ તેને વેદનાથી (ગવવાથી) કહી છે તથા અનિકાચિત સઘળીય કમપ્રકૃતિએની પ્રાયઃ અતિ શુભ અધ્યવસાયથી શીઘ નિર્જરા થાય છે અને પૂર્વકૃત નિકાચિત કર્મોની પણ નિર્જરા બે, ત્રણ, ચાર, પાંચ કે અર્ધમાસના ઉપવાસ વગેરે વિવિધ તપથી કહી છે (૮૭૬૪ થી ૬૬) ત્વચા, રુધિર વગેરે ધાતુઓને તથા સર્વ કર્મોને “તપાવે તેથી તપ, આ પ્રમાણે તપની નિયુક્તિ (વ્યાખ્યા) શાસ્ત્ર કહે છે. (૮૭૬૭) તેમાં વેદવાથી કર્મોની નિર્જરા નારકે (તિય ચે) વગેરેને, શુભ ભાવથી (નિર્જરા) ભરતચક્રી વગેરેને અને તપથી (નિર્જર) શાખ વગેરે મહાત્માઓને જાણવી. (૮૭૬૮) તે આ પ્રમાણે-નિરંતર વિવિધ દુઃખોથી પીડાતા નારકીઓ વગેરેને કર્મોની નિજર માત્ર દેશથી કહેલી છે. (૮૭૬૯) અત્યંત વિશુદ્ધિને પામતા શ્રેષ્ઠ ભાવવાળા ભરતાદિને પણ તેવા પ્રકારની વિશિષ્ટ) કર્મનિર્જરા સિદ્ધાન્તમાં કહી છે. (૮૭૭૦) અને કૃણે પૂછવાથી શ્રી નેમિનાથ પ્રભુએ બાર વર્ષો પછી દ્વારિકાને વિનાશ થશે, એમ કહેવાથી સમ્યમ્ સંવેગને પામીને, શ્રી નેમિપ્રભુ પાસે દીક્ષા લઈને દુષ્કર તપશ્ચર્યામાં રક્ત બનેલા
એવા શામ્બ વગેરે કુમારએ (તપથી પણ) કર્મોની નિર્જરા કરી છે. (૮૭૭૧-૭૨) વળી -બીજા નવા પાણીના પ્રવેશને આવવાનું) બંધ કરેલા જળાશયમાં રહેલું જૂનું પાણી જેમ ઠંડી, ગરમી અને પવનથી પ્રેરાઈને સૂકાય છે, તેમ આશ્રવને બંધ કરનારા (રેકનારા) જીવમાં રહેલું પૂર્વે બાંધેલું પાપ પણ તપ, જ્ઞાન, ધ્યાન, અધ્યયન, વગેરે અતિ વિશુદ્ધ ક્રિયાથી નિર્જરાને પામે છે. (૮૭૭૩-૭૪) એમ બે સુંદર ! તું નિર્જરા ભાવનારૂપી શ્રેષ્ઠ નાવ વડે હુસ્તર એવા કર્મરૂપી જળમાં(થી) પિતાને શીધ્ર પાર ઉતાર ! (૮૭૭૫) પછી સર્વ સંગને સમ્યગ ત્યાગી અને નિર્જરાને ભજનારો થઈને (ઉપર કહેલી) નવ ભાવનાઓથી | (આસંગી=) ભાવિત (બનેલો), વિરાગી, તું ઉર્વ, તિછ અને અધોલેકની સ્થિતિને તથા તેમાં રહેલા સચિત્ત અચિત્ત (મિશ્ર), સર્વ પદાર્થોના સ્વરૂપને પણ ઉપગપૂર્વક આ રીતે વિચાર ! (૮૭૭૬-૭૭)
૧૦, લોકસ્વરૂપ ભાવના-તેમાં ઉદ્ઘલેકમાં (પાઠાંવિમાણs) દેવવિમાનો, તિચ્છલાકમાં અસંખ્યાતા દ્વીપ-સમુદ્રો અને નીચે સાત પૃથ્વીઓ, એ પ્રમાણે સંક્ષેપમાં
કરવભાવ (સ્વરૂપ) છે. (૮૭૭૮) લેકસ્થિતિને યથાર્થ નહિ જાણનારો જીવ સ્વકાર્યનો સાધક થતો નથી અને તેને સમ્યગ જ્ઞાતા શિવતાપસની જેમ સ્વકાર્યસાધક બને છે. (૮૭૭૯) તે આ પ્રમાણે
લેકસ્વરૂપ ભાવનામાં શિવરાજર્ષિને પ્રબંધ-હસ્તિનાપુર નગરમાં શિવ નામના રાજાએ રાજ્યલક્ષમીને તજીને, તાપસી દીક્ષા લઈને વનવાસની ચર્ચાને સ્વીકારી. (૮૭૮૦) તે નિમેષરહિત નેત્રને સૂર્ય સન્મુખ રાખીને ગાઢ તપને તપે છે તથા નિજશાસ્ત્રાનુસારે શેષ ક્રિયાકલાપને પણ કરે છે. (૮૭૮૧) એમ તપને તપતા તેને ભદ્રિક